Ζωγραφική: 1360-1400

ζωγραφική του τέλους του αιώνα χαρακτηρίζεται από έναν εκλεκτικισμό, μία επιστροφή στις αισθητικές αναζητήσεις των αρχών του αλλά παράλληλα και από μία τάση απλοποίησης και σχηματοποίησης των εκφραστικών μέσων. Σημαντικότερο μνημείο της περιόδου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το καθολικό της μονής Περιβλέπτου στο Μυστρά. Χτισμένο στις άκρες της υστεροβυζαντινής πολιτείας, πιθανότατα ίδρυμα του δεσπότη Μανουήλ Καντακουζηνού (1348-1380), περικλείει ένα εξαιρετικό ζωγραφικό σύνολο που χρονολογείται γύρω στα 1360-1370. Η ζωγραφική της Περιβλέπτου υιοθετεί την τεχνοτροπία των μνημείων της πρώτης εικοσαετίας του 14ου αιώνα όπως οι τοιχογραφίες της Μονής της Χώρας και των Αγίων Αποστόλων. Οι αριστοκρατικές και ανάλαφρες μορφές με την ιδιαίτερη κομψότητα στη κίνηση και τις στάσεις και οι ρωπογραφικές λεπτομέρειες όπως τα παιδιά που παίζουν στη σκηνή της Βαϊοφόρου αποτελούν χαρακτηριστικά στοιχεία των τοιχογραφιών. Μια ανάλογη τάση που φτάνει όμως στην εκζήτηση, την υπερβολική κομψότητα και σε έντονα διακοσμητική διάθεση εντοπίζεται σε μία σειρά μνημείων στη Σερβία στην περιοχή του ποταμού Μοράβα. Στον αντίποδα αυτής της λυρικής και διακοσμητικής ζωγραφικής τάσης βρίσκεται ένα καλλιτεχνικό ρεύμα που χαρακτηρίζεται από μία τέτοια δυναμική και εκφραστική διάθεση, ώστε αναφέρεται και ως εξπρεσιονιστική τάση. Πρόδρομό της βρίσκουμε στις τοιχογραφίες του Αγίου Νικολάου στην Πλάτσα της Μάνης (1337/8), ενώ χαρακτηριστικά δείγματά της αποτελούν οι τοιχογραφίες στο Ivanovo της Βουλγαρίας, δωρεά του τσάρου Αλέξανδρου (1331-71), και τα έργα του Θεοφάνη του Έλληνα, ζωγράφου από την Κωνσταντινούπολη που εργάζεται στο Novgorod και στη Μόσχα. Ελευθερία της γραμμής, ψιμυθιές που ζωντανεύουν τα πρόσωπα, απουσία περιγραμμάτων δίνουν στα έργα αυτά μια ονειρική διάσταση.