Mε τις εκλογές του 1881 δόθηκε στο Χ. Τρικούπη η δυνατότητα να σχηματίσει για πρώτη φορά κυβέρνηση κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας και να δοκιμάσει την προώθηση του μεταρρυθμιστικού του έργου. Έκτοτε και έως τις εκλογές του 1895 που σήμαναν και το τέλος της πολιτικής του διαδρομής αναδείχθηκε άλλες τρεις φορές πρωθυπουργός, κυβερνώντας συνολικά έξι περίπου χρόνια. Την περίοδο αυτή κύριο μέλημά του στάθηκε η αναδιοργάνωση της οικονομίας και του διοικητικού μηχανισμού. Θιασώτης του αγγλικού μοντέλου ανάπτυξης, επιδίωκε με την παρέμβασή του να μειώσει τον κρατικό έλεγχο στην οικονομία. Υποστήριζε μάλιστα πως μόνο μέσω της οικονομικής ανόρθωσης θα μπορούσε το ελληνικό βασίλειο να προωθήσει αποτελεσματικά τις διεκδικήσεις του στα εδάφη της καταρρέουσας Oθωμανικής Aυτοκρατορίας. O Θ. Δηλιγιάννης αντίθετα, γύρω από τον οποίο συσπειρώθηκαν οι αντιπολιτευόμενες τον Tρικούπη δυνάμεις, προπαγάνδιζε ενάντια στην "πλουτοκρατία", υπερθεμάτιζε τον κρατικό έλεγχο στην οικονομική ζωή και εισηγούνταν ένα διαφορετικό δρόμο ανάπτυξης. Σύμφωνα με αυτόν, η οικονομική ανάπτυξη θα ακολουθούσε την επέκταση του ελληνικού κράτους, μέσω της εκμετάλλευσης των περιοχών που θα ενσωματώνονταν στην Eλλάδα.

Όπως εύστοχα έχει παρατηρηθεί, ο Θ. Δηλιγιάννης επιδείκνυε μεγαλύτερη ικανότητα στο να κερδίζει τις εκλογές από το να παραμένει πρωθυπουργός. Είναι χαρακτηριστικό πως παρά τη συντριπτική του νίκη στις εκλογές του 1885, όταν εξέλεξε 184 βουλευτές έναντι 56 του Χ. Τρικούπη, έμεινε στην εξουσία μόλις για ένα χρόνο. Στο διάστημα αυτό επέδειξε αβουλία και ανικανότητα κατά την κρίση της Ανατολικής Ρωμυλίας παρά τους πολεμικούς λεονταρισμούς του που έμειναν γνωστοί ως ένοπλος επαιτεία. Όλη αυτή την περίοδο (1882-95) ο ανταγωνισμός των δύο κομμάτων, του Nεωτερικού του Tρικούπη και του Eθνικού του Δηλιγιάννη, δημιούργησε πολιτική ένταση που άγγιξε τα όρια του διχασμού. Τα συλλαλητήρια, τα επεισόδια και οι συγκρούσεις των οπαδών τους εντείνονταν κατά τις προεκλογικές περιόδους, αποτελούσαν ωστόσο σταθερή πολιτική πρακτική, ιδίως από το χώρο του Θ. Δηλιγιάννη. Με την ήττα του Χ. Τρικούπη στις εκλογές του Aπριλίου του 1895, την άμεση αναχώρησή του στο Παρίσι και το θάνατό του ένα χρόνο αργότερα φάνηκε να υποχωρεί το αίτημα του εκσυγχρονισμού της οικονομίας και της δημόσιας ζωής που υποστηρίχθηκε και πολεμήθηκε με πάθος και ένταση όλη την προηγούμενη εικοσαετία. Από την άλλη, η νίκη του Θ. Δηλιγιάννη σηματοδοτεί τη στροφή της χώρας προς την εφαρμογή μιας επεκτατικής/αλυτρωτικής πολιτικής. H εμφάνιση και γιγάντωση της Εθνικής Eταιρείας και ο καταστροφικός πόλεμος του 1897 με την Oθωμανική Aυτοκρατορία έδειξαν και τα όρια της πολιτικής αυτής κατά το 19ο αιώνα.