Παρά την πολιτειακή μεταβολή και το σχηματισμό βουλής μέσω της διενέργειας εκλογών, όπως ορίζονταν με το Σύνταγμα του 1844, η λειτουργία του Κοινοβουλευτισμού στις δύο επόμενες δεκαετίες μόνο ομαλή δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί. Ο Όθωνας εκμεταλλεύτηκε τις διατάξεις του συντάγματος που όριζαν ότι η εκτελεστική Εξουσία ασκείται από το βασιλιά, μέσω υπουργών τους οποίους διορίζει και παύει κατά βούληση χωρίς την προηγούμενη έγκριση της βουλής. Αποτέλεσμα της πολιτικής αυτής υπήρξαν οι λεγόμενες αυλικές κυβερνήσεις. H απρόσκοπτη λειτουργία του κοινοβουλευτισμού, χωρίς βασιλικές παρεμβάσεις στο σχηματισμό κυβέρνησης, αποτέλεσαν σημείο ρήξης στις σχέσεις του παλατιού με τα κόμματα, ιδιαίτερα από τα μέσα της δεκαετίας του 1850, οπότε και αναδεικνύεται μια νέα γενιά πολιτικών με διαφορετική πολιτική παιδεία και συμπεριφορά. Η ρήξη αυτή κορυφώθηκε με την Επανάσταση του Οκτωβρίου του 1862, η οποία οδήγησε στην έξωση του Όθωνα και στην ενθρόνιση του Γεωργίου Α'. Η αλλαγή αυτή συνοδεύθηκε από νέα πολιτειακή μεταβολή καθώς και από καινούριο σύνταγμα.

Το Σύνταγμα του 1864 είναι έργο της Εθνοσυνέλευσης που συγκροτήθηκε μετά την εκθρόνιση του Όθωνα. Ο Γεώργιος αποδέχτηκε το σχέδιο συντάγματος, αν και λιγοστές μόνο από τις εισηγήσεις του έγιναν δεκτές. Το νέο σύνταγμα, που αποτελείται από 110 άρθρα, είναι δηλαδή εκτενέστερο εκείνου του 1844, δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 17 Νοεμβρίου 1864. Σύμφωνα με αυτό, εγκαθιδρύεται το πολίτευμα της βασιλευομένης δημοκρατίας. Πηγή και φορέας της πολιτικής εξουσίας αναγνωρίζεται αντί του μονάρχη το ελληνικό έθνος. Όπως σημειώνεται στο άρθρο 21: "’πασαι αι εξουσίαι πηγάζουν εκ του Έθνους, ενεργούνται δε καθ' ον τρόπον ορίζει το Σύνταγμα." Σε άλλα άρθρα προβλέπεται ότι η εκτελεστική εξουσία ασκείται από το βασιλιά, ενώ η νομοθετική εξουσία από το βασιλιά και τη βουλή (το σώμα της γερουσίας δεν επανασυστήνεται). Η βουλή απαρτίζεται από 150 -το ελάχιστο- βουλευτές που αναδεικνύονται μέσω εκλογών και διαρκεί τέσσερα χρόνια. Καθιερώνεται δε η άμεση, καθολική, μυστική ψηφοφορία και ορίζεται σαφώς ότι οι εκλογές θα διοργανώνονται ταυτόχρονα σε όλη την επικράτεια.