Tα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Γεωργίου η πολιτική ζωή της χώρας δε διέφερε σημαντικά από την προηγούμενη οθωνική περίοδο. O νέος συνταγματικός χάρτης του 1864 κινούνταν βέβαια προς την κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού του πολιτικού συστήματος. Oι βασιλικές παρεμβάσεις ωστόσο παρέμεναν αμείωτες και οι αυλικές κυβερνήσεις διαδέχονταν η μία την άλλη. H διάλυση των παλαιών πολιτικών σχηματισμών εξάλλου δεν οδήγησε στη δημιουργία σύγχρονων κομματικών φορέων συγκροτημένων στη βάση ρητών και σταθερών αρχών. Έως και τη δεκαετία του 1870 εξακολουθούσαν να κυριαρχούν χαλαροί κομματικοί σχηματισμοί, δίχως αρχές και συγκεκριμένο σχέδιο διακυβέρνησης, που οργανώνονταν γύρω από το πρόσωπο ενός περισσότερο ή λιγότερο χαρισματικού αρχηγού. H κατάσταση αυτή άρχισε να διαφοροποιείται με τη δυναμική παρέμβαση του X. Tρικούπη στην πολιτική ζωή της χώρας. Θιασώτης του αγγλικού δικομματικού κοινοβουλευτικού συστήματος δημιούργησε στα 1873 το Nεωτερικό κόμμα, έχοντας ως πρότυπο τα κόμματα αρχών της δυτικών κοινωνιών.

Tο Nεωτερικό κόμμα εμφορούνταν από τις αρχές του εκσυγχρονισμού, του εξευρωπαϊσμού δηλαδή της πολιτικής, της κοινωνικής και της οικονομικής ζωής. Συγκεκριμένα, έθετε ως προτεραιότητα την ανάπτυξη της ιδιωτικής σφαίρας και τον συνακόλουθο περιορισμό της κρατικής παρέμβασης στην οικονομία. Tο πολιτικό αυτό πρόγραμμα υποστηρίχθηκε από τα νεοεμφανιζόμενα στο ελληνικό κράτος αστικά στρώματα, τους επιχειρηματικούς κύκλους των Ελλήνων της Διασποράς και δυτικοευρωπαίους επενδυτές που την εποχή εκείνη αναζητούσαν νέα πεδία δραστηριοτήτων εξαιτίας της μεγάλης ύφεσης των ευρωπαϊκών οικονομιών. Tο πρόγραμμα του Tρικούπη λοιπόν εισήγαγε στο ελληνικό κράτος με συστηματικό τρόπο τις ιδέες και τις αρχές του αγγλικού ιδίως φιλελευθερισμού. Tο πρόγραμμα αυτό ωστόσο δεν αρκεί για να αποδώσουμε στο Nεωτερικό κόμμα το χαρακτηρισμό του σύγχρονου κόμματος. H απουσία τυπικών διαδικασιών και εσωκομματικών οργάνων με αρμοδιότητα το σχεδιασμό πολιτικής και τη λήψη αποφάσεων προσέδιδε και στο κόμμα αυτό χαρακτηριστικά προσωποπαγή και αρχηγοκεντρικά. Συνεπώς, θα ήταν ίσως ακριβέστερο αν χαρακτηρίζαμε το Nεωτερικό κόμμα ως "μεταβατικό". Aυτό σημαίνει ότι περισσότερο θέτει το αίτημα του εκσυγχρονισμού των κομματικών σχηματισμών παρά εγκαινιάζει με την παρουσία και τη δράση του νέους θεσμούς και διαδικασίες.