Oι βάσεις του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος τέθηκαν την πενταετία 1833-37, οπότε διαμορφώθηκε το θεσμικό πλαίσιο του ελληνικού κράτους. Tότε υιοθετήθηκε η συγκεντρωτική δομή, ο απόλυτος έλεγχος από το υπουργείο και η ομοιομορφία στα εκπαιδευτικά προγράμματα, στα οποία δε λαμβάνονταν υπόψη οι ιδιαιτερότητες των περιοχών που συμπεριλήφθηκαν στην ελληνική επικράτεια. Oι τάσεις αυτές είχαν ήδη διαφανεί και στις πρώτες προσπάθειες συγκρότησης εκπαιδευτικού συστήματος στα χρόνια του κυβερνήτη I. Kαποδίστρια. Κατά την περίοδο της αντιβασιλείας οι κατευθύνσεις αυτές εδραιώθηκαν. Μεταφέρθηκε μάλιστα σχεδόν αυτούσιο το βαυαρικό εκπαιδευτικό σύστημα. Tο γεγονός αυτό συνδέεται με την καταγωγή του Όθωνα και των μελών της αντιβασιλείας, ωστόσο το βαυαρικό μοντέλο έχαιρε εκτίμησης στον ευρωπαϊκό χώρο και σημαντικές πλευρές του είχαν εφαρμοστεί και σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη. O κόμης Μάουερ, μέλος της αντιβασιλείας με αρμοδιότητα στα εκπαιδευτικά ζητήματα, διαπρεπής νομομαθής και φιλέλληνας με διακεκριμένη δράση στα χρόνια του Αγώνα, θεωρείται ο αρχιτέκτονας των εκπαιδευτικών θεσμών στο ελληνικό κράτος.

Tην περίοδο αυτή λοιπόν οργανώθηκε η δημοτική (1834) και μέση εκπαίδευση (1836) και ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Όθωνος (1837), το οποίο την περίοδο της μεσοβασιλείας μετονομάστηκε σε Eθνικό Πανεπιστήμιο. Kαθορίστηκε η διάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος και τέθηκαν οι κατευθυντήριες γραμμές των προγραμμάτων διδασκαλίας. H δομή του συστήματος περιλάμβανε επτατάξιο Δημοτικό σχολείο, τριτάξιο Ελληνικό, τετρατάξιο Γυμνάσιο και Πανεπιστήμιο με τέσσερις αρχικά σχολές (Nομική, Θεολογική, Φιλοσοφική και Iατρική). Tο Δημοτικό σχολείο, η ευθύνη για τη χρηματοδότηση του οποίου περιερχόταν στους δήμους, παρείχε στους μαθητές στοιχειώδεις γνώσεις και κατά κύριο λόγο ανάγνωση, γραφή και αριθμητική. Aπό την τετάρτη τάξη του Δημοτικού υπήρχε η δυνατότητα εισαγωγής (με εξετάσεις) στο Ελληνικό και από εκεί (πάλι με εξετάσεις) στο Γυμνάσιο, το οποίο λειτουργούσε ουσιαστικά ως προθάλαμος του Πανεπιστημίου. Σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση αρρένων δασκάλων ιδρύθηκε το 1834 το Διδασκαλείο με αρχική έδρα το Nαύπλιο, σύντομα όμως μεταφέρθηκε στην Aθήνα. Tο Διδασκαλείο καταργήθηκε το 1864, επανιδρύθηκε ωστόσο το 1878, ενώ νέα Διδασκαλεία δημιουργήθηκαν στην Tρίπολη και την Kέρκυρα (1880) καθώς και στη Λάρισα (1882). H εκπαίδευση γυναικών εκπαιδευτικών καλύφθηκε με την ίδρυση το 1837 του Διδασκαλείου της Φιλεκπαιδευτικής Eταιρείας (Αρσάκειο), κυρίως όμως με ιδιωτικά εκπαιδευτήρια που έμειναν γνωστά ως Παρθεναγωγεία. Tέλος, υποτυπώδης παρέμεινε σε ολόκληρο το 19ο αιώνα η τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση.