Εκατόν οκτώ χρόνια μετά την αναβίωσή τους οι ολυμπιακοί αγώνες επέστρεψαν στην γενέτειρά τους, την Ελλάδα. Η Αθήνα, ως διοργανώτρια πόλη, φιλοξένησε την 28η ολυμπιάδα, μια γιορτή φορτισμένη με συμβολικό περιεχόμενο. Η σύνδεση τόσο με τους αρχαίους ολυμπιακούς αγώνες όσο και με την αναβίωσή τους τον 19ο αι ήταν προφανής, ιδιαίτερα στα τελετουργικά των αγώνων (τελετές έναρξης και λήξης, λαμπαδηδρομία).
Ωστόσο τη χαρά της μεγάλης γιορτής σκίαζε σε όλη τη διάρκειά της ο φόβος για ενδεχόμενη τρομοκρατική ενέργεια. Στη σκιά του τρομοκρατικού χτυπήματος της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στη Νέα Υόρκη, η ανησυχία για την ασφαλή διεξαγωγή των αγώνων ήταν διάχυτη σε διεθνές επίπεδο και η επιτυχία στο πεδίο αυτό μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετώπισε η Ελλάδα. Για το λόγο αυτό, η συγκεκριμένη ολυμπιάδα έμεινε γνωστή και για τα αυξημένα μέτρα ασφαλείας τα οποία είχαν ληφθεί.
Κατά τα άλλα, ήταν κατά κοινή ομολογία μια από τις πιο επιτυχημένες σύγχρονες ολυμπιάδες τόσο σε επίπεδο υλικοτεχνικής υποδομής, όσο και στο αγωνιστικό επίπεδο. Παράλληλα, η προβολή του εμπορικού-διαφημιστικού στοιχείου πέρασε σε δεύτερη μοίρα σε όφελος του συμβολικού περιεχομένου της διοργάνωσης. Όμως, παρά την αναμφισβήτητη επιτυχία, δεν έλειψαν όπως και στο Σίδνεϋ, περιστατικά χρήσης αναβολικών ουσιών, που σκίασαν έστω και προσωρινά τη χαρά της μεγάλης γιορτής.