εννήθηκε στη Δαμασκό της Συρίας περίπου το 675 και πέθανε το πιθανότερο γύρω στο 753/754 στη λαύρα του Αγίου Σάβα, κοντά στα Ιεροσόλυμα. Εκεί μόνασε μαζί με το θετό του αδελφό Κοσμά Μελωδό, αφ' ότου έλαβαν εξαιρετική κλασική παιδεία. Ο πατριάρχης Ιεροσολύμων Ιωάννης Ε' (705-735) τον χειροτόνησε ιερέα και τιμάται ως άγιος στις 4 Δεκεμβρίου.
Θεωρείται ο μεγαλύτερος θεολόγος της περιόδου της Εικονομαχίας. Έγραψε αντιρρητικά, δογματικά, ηθικά, ομιλητικά και αγιογραφικά έργα. Με το θεολογικό του έργο συστηματοποίησε τη δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας και αντέκρουσε τα επιχειρήματα των εικονοκλαστών. Ως ποιητής μάς είναι γνωστός από 531 ειρμούς, 115 περίπου κανόνες, 453 ιδιόμελα και 139 στιχηρά προσόμοια. Στους κανόνες του αποφεύγει τη χρήση της ύστερης ωδής και του εφυμνίου. Σπανίως επίσης χρησιμοποιεί και την ακροστιχίδα.
Το πρόβλημα της γνησιότητας των ύμνων του παραμένει άλυτο. Χαρακτηρίστηκε ως ο κατεξοχήν δημιουργός της αναστάσιμης και της θεομητορικής υμνογραφίας και θεωρείται ο συνθέτης του λειτουργικού βιβλίου της Οκτωήχου, που αποτελεί το κύριο σώμα των αναστάσιμων ύμνων. Μετά τον 11ο αιώνα κυρίως, οι ύμνοι του, όπως και του Κοσμά Μελωδού, γνώρισαν αρκετές ερμηνείες. Προέρχονται από το Θεόδωρο Πρόδρομο (1100-1156/8), το Γρηγόριο Πάρδο (περίπου 1103 -1157), τον Ιωάννη Ζωναρά (μετά το 1160) και άλλους βυζαντινούς λογίους.

Απόσπασμα από τον κανόνα του Ιωάννη Δαμασκηνού "Εις την κυριακήν του Πάσχα" (τροπάριο της α' ωδής). Από την έκδοση: W. Christ-M. Paranikas, Anthologia Graeca carminum christianorum, Λιψία 1871, 218.
Αναστάσεως ημέρα, λαμπρυνθώμεν λαοί/ Πάσχα Κυρίου, Πάσχα/ εκ γαρ θανάτου προς ζωήν και εκ γης προς ουρανόν/ Χριστός ο θεός/ ημάς διεβίβασεν, επινίκιον άδοντας.