Η "Τριττύς" ήταν το ένα τρίτο της φυλής. Επομένως και στις τέσσερις φυλές αντιστοιχούσαν δώδεκα τριττύες. Μετά τις μεταρρυθμίσεις του 507 π.X. υπήρχαν τριάντα τριττύες για τις δέκα φυλές. Η καινοτομία όμως στο σχέδιο του Κλεισθένη -που απέβλεπε στη διάσπαση της τοπικής δύναμης των φυλών- ήταν ο χωρισμός των τριάντα αυτών τριττύων σε: δέκα "περί το άστυ", δέκα "παράλιες" και δέκα "μεσόγειες". Με κλήρο δόθηκαν τρεις (μία από την κάθε κατηγορία) σε κάθε φυλή και σε αυτές κατανεμήθηκαν όλοι οι δήμοι. Οι δήμοι "περί το άστυ" ήταν οι μεγαλύτεροι. Έτσι, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούσε ο καθένας από αυτούς να αποτελεί μία τριττύα από μόνος του, ενώ αλλού μία τριττύα περιελάμβανε μέχρι και οκτώ ή εννιά δήμους.

Αρχηγοί των τριττύων ήταν οι τριττύαρχοι. Αυτοί ήταν υπεύθυνοι για έργα οδοποιίας, για την κατασκευή τειχών και πλοίων, καθώς και για στρατολογικά θέματα. Πιθανώς αναλάμβαναν και ρόλο ιεροτελεστή σε ορισμένες λατρείες, καθώς αναφέρεται θυσία με το όνομα "τριττύς". Η σύνδεση της τριττύας με λατρευτικές αρμοδιότητες φαίνεται και από το μοναδικό όνομα τριττύας που γνωρίζουμε: "Λευκοταίνιοι" (αυτοί που φορούν λευκή ταινία) και ονομάζει μια τριττύα της φυλής των Γελεώντων.

Η ναυκραρία ήταν η πρώτη διοικητική και φορολογική βαθμίδα της αθηναϊκής πολιτείας. Η κάθε τριττύα περιελάμβανε τέσσερις ναυκραρίες, δηλαδή στην περίοδο πριν από τον Κλεισθένη οι ναυκραρίες ήταν συνολικά σαράντα οκτώ. Σύμφωνα με τον Πολυδεύκη, κάθε ναυκραρία είχε την υποχρέωση να παρέχει ένα πλοίο και δύο ιππείς. Διατηρούσε δικό της ταμείο από το οποίο πλήρωναν οι κωλακρέτες τα έξοδα των θεωρειών που έστελνε η πόλη στους Δελφούς. Η αρχή των ναυκραριών διατηρήθηκε από τον Κλεισθένη και ο αριθμός τους αυξήθηκε σε πενήντα (πέντε για την κάθε φυλή). Ο αριθμός και η συμμετοχή τους στην αθηναϊκή ναυτική δύναμη ταιριάζουν με την πληροφορία του Ηροδότου, ότι η Aθήνα πριν από τα Μηδικά είχε πενήντα πλοία. Ο προϊστάμενος της ναυκραρίας λεγόταν ναύκραρος και ήταν αρμόδιος, για να συλλέγει τις εισφορές και να διενεργεί δαπάνες. Ο ναύκραρος (= κεφαλή του πλοίου) ήταν και καπετάνιος του πλοίου της ναυκραρίας του και βρισκόταν υπό τις διαταγές του πολέμαρχου. Οι αρμοδιότητες των ναυκράρων, με τη μεταρρύθμιση του Κλεισθένη, πέρασαν στους δημάρχους. Τόσο η αντικατάσταση στον πολιτικό τομέα της ναυκραρίας από το δήμο, όσο και τα ονόματα των ναυκραριών που συμπίπτουν με αττικά τοπωνύμια (π.χ. Κωλιάς) υποδηλώνουν ότι σε ορισμένες περιπτώσεις ο θεσμός είχε τοπική βάση. Οι νεότερες έρευνες δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στη θρησκευτική και στη λατρευτική λειτουργία του θεσμού της ναυκραρίας.


| εισαγωγή | δομές | δίκαιο | αξίες | Αρχαϊκή Περίοδος

Σημείωση: Επιλέγοντας τις εικόνες θα δείτε μια σύντομη περιγραφή.