Μετά την πτώση των Τριάκοντα τυράννων και την αποκατάσταση του δημοκρατικού πολιτεύματος από το Θρασύβουλο (404/3 π.Χ.), και μέχρι τη σταδιακή επικράτηση της μακεδονικής εξουσίας στην Κεντρική και Νότια Ελλάδα (μέσα του 4ου αιώνα π.Χ.), η Αθήνα γνώρισε κοινωνική ειρήνη και πολιτειακή σταθερότητα. Οι συνθήκες αυτές, σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, ήταν το άμεσο αποτέλεσμα της πολύχρονης διαβίωσης των πολιτών σε δημοκρατικό καθεστώς. Παρόλα αυτά, σε αρκετές περιπτώσεις, αναβίωσαν με κάθε είδους προφάσεις οι έριδες και οι εντάσεις του παρελθόντος μεταξύ των δημοκρατικών και των μετριοπαθών ολιγαρχικών. Μέσα σε αυτό το κλίμα των διαρκών ανακατατάξεων και των συνεχών κρίσεων αξιών, εντάσσεται η δίκη και η θανάτωση του Σωκράτη.

Παράλληλα, η οικονομία ανορθώνεται, η εμπορική κίνηση του Πειραιά ανακάμπτεται και ο στόλος της πόλης ανασυγκροτείται. Η σχετικά ταχεία αυτή ανάκαμψη της Αθήνας στον οικονομικό και στο στρατιωτικό τομέα δημιούργησε τις κατάλληλες προϋποθέσεις, ώστε η Αθήνα να ηγηθεί για δεύτερη φορά ενός συνασπισμού, γνωστού ως δεύτερης Αθηναϊκής συμμαχίας, στα πλαίσια του οποίου θα αναλάβει αρκετές πολεμικές επιχειρήσεις και πολιτικές δραστηριότητες. Στην εξέλιξη αυτή συνέβαλε η αποτυχία της Σπάρτης να δώσει στον ελληνικό κόσμο την ελευθερία του, καθώς και η αδυναμία της να αντικαταστήσει την προηγούμενη Αθηναϊκή συμμαχία με μιαν άλλη που θα έφερνε διαφορετική ισορροπία στα ελληνικά πράγματα.