Πρακτικά
Το περιοδικό ΙΜΕρος του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού (IME) διοργάνωσε το Μάιο 2002 στο
Πολιτιστικό Κέντρο «Ελληνικός Κόσμος» ημερίδα με θέμα το τρίπτυχο «Πολιτισμός - Νέες Τεχνολογίες - Εκπαίδευση».
Ευρύτερος στόχος της ήταν να αναδειχτούν οι σχέσεις που αναπτύσσονται τα τελευταία
χρόνια ανάμεσα στην έρευνα και την ανάδειξη πολιτισμικών ζητημάτων και φαινομένων στο
πλαίσιο των ανθρωπιστικών επιστημών, της μουσειολογίας και της δραστηριότητας πολιτιστικών
φορέων μέσα από τις εφαρμογές νέων ψηφιακών τεχνολογιών (Διαδίκτυο, ηλεκτρονικές εκδόσεις,
τρισδιάστατες αναπαραστάσεις, εικονική πραγματικότητα) και στην εκπαιδευτική πρακτική σε
πανεπιστημιακό επίπεδο.
Οι παρουσιάσεις κάλυψαν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων: Ο Π. Κωνσταντόπουλος μίλησε για τα
«Συστήματα πολιτισμικών πληροφοριών και διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς: Ζητήματα
διεπιστημονικής προσέγγισης και εμπειρίες από τη διεξαγωγή ενός προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών».
Ο Β. Παππάς ανέπτυξε «Ζητήματα διδακτικής της Πληροφορικής μέσα από το παράδειγμα των Γεωγραφικών Συστημάτων
Πληροφοριών». Ο Π. Κυριακουλάκος παρουσίασε τις «Αισθητικές τάσεις στην πληροφορική κινηματογραφία (1960-2000):
Μια ανθρωπολογική προσέγγιση». Ο Δ. Παπαλεξόπουλος εξέτασε το πρόβλημα: «Οι νέες τεχνολογίες και το
αποσταθεροποιημένο αντικείμενο της (αρχιτεκτονικής) εκπαίδευσης» και η Μ. Λαφαζάνη ασχολήθηκε με το θέμα
«Η μετατόπιση του εκπαιδευτικού χώρου και η αρχιτεκτονική της πληροφορίας». Τέλος, ο Π. Σαντοριναίος μίλησε
με θέμα «Η αξιοποίηση της ρομποτικής στην εκπαίδευση της Ψηφιακής Τέχνης. To "Project Kandinsky".
Οι θεωρίες του Kandinsky σαν αφορμή για τη δημιουργία ενός ρομπότ που ζωγραφίζει, καθώς και συγκριτική
μελέτη των δύο εποχών».
Τέλος, η συντακτική επιτροπή εκφράζει τις ευχαριστίες της στη Μαρία Ρούσσου και τη Δρ. Μάρθα Μιχαηλίδου
για τη σημαντική συμβολή τους στην επιτυχία της ημερίδας.
Περιλήψεις
Πάνος Κωνσταντόπουλος,
Συστήματα πολιτισμικών πληροφοριών και διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς: Ζητήματα
διεπιστημονικής προσέγγισης και εμπειρίες από τη διεξαγωγή ενός προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών
Ένα από τα πεδία συνάντησης της πληροφορικής και των ανθρωπιστικών επιστημών
είναι αυτό της συλλογής, οργάνωσης και επεξεργασίας πληροφοριών, με σκοπό τη διαχείριση
και μελέτη των στοιχείων της πολιτιστικής κληρονομιάς ή και της τρέχουσας πολιτιστικής
παραγωγής. Η συγκεκριμένη δραστηριότητα έχει προσλάβει πλέον αρκετά μεγάλες διαστάσεις,
ώστε γεννάται η ανάγκη κατάλληλα καταρτισμένου επιστημονικού δυναμικού, καθώς η
περιστασιακή συγκρότηση διεπιστημονικών συνεργασιών δεν αρκεί. Παράλληλα αναδείχθηκαν
εναργέστερα επιστημολογικές διαφορές, οι οποίες απαιτούν πλέον αντιμετώπιση και ίσως
οδηγήσουν σε ενδιαφέρουσες ζυμώσεις. Εξετάζουμε ορισμένα από τα ζητήματα της διεπιστημονικής
αυτής προσέγγισης υπό το διπλό πρίσμα της έρευνας στο Κέντρο Πολιτισμικής Πληροφορικής
του Ινστιτούτου Πληροφορικής του ΙΤΕ και της διεξαγωγής ενός διατμηματικού Προγράμματος
Μεταπτυχιακών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Βασίλης Παππάς,
Ζητήματα διδακτικής της Πληροφορικής μέσα από το παράδειγμα των Γεωγραφικών Συστημάτων
Πληροφοριών
Τα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (Γ.Σ.Π.) είναι ένας ιδιαίτερα απαιτητικός και
πολυδιάστατος κλάδος της πληροφορικής, ο οποίος συμπληρώνει στην Ελλάδα περισσότερο από δεκαπέντε
χρόνια εμφανούς παρουσίας ως επιστημονικό, τεχνολογικό αλλά και εμπορικό αντικείμενο με πλήθος
εφαρμογών και άμεσο επακόλουθο τη συνεχώς αυξανόμενη προσφορά και ζήτηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων
και διαδικασιών. Όλες αυτές οι εκπαιδευτικές διαδικασίες διαφέρουν, λίγο ή πολύ, στην προσέγγιση,
το βάθος, το εύρος και το χαρακτήρα των αποδεκτών, αλλά έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: είναι
αντικείμενα συνεχών αλλαγών του γνωστικού τους αντικειμένου. Οι νέες τεχνολογίες ολοένα και πιο
πολύ γίνονται κτήμα περισσότερων ανθρώπων, νέα μέσα παρουσιάζονται συνεχώς τόσο όσον αφορά στο
διαθέσιμο υλικό και λογισμικό όσο και στις δυνατότητες διδασκαλίας, νέοι ορίζοντες (πεδία εφαρμογών)
διαρκώς δημιουργούνται, και συνεπώς οι ανάγκες των απαιτούμενων γνώσεων και δεξιοτήτων, άρα και της
εκπαίδευσης, συνεχώς αλλάζουν. Η παρούσα εργασία τοποθετείται κριτικά στις αλλαγές αυτές και εξετάζει
τις μεθοδολογικές παραδοχές διδασκαλίας των Γ.Σ.Π. κυρίως στο περιβάλλον τμημάτων της τριτοβάθμιας
εκπαίδευσης, το κύριο θεματικό αντικείμενο των οποίων δεν είναι η πληροφορική, αλλά απαιτούν τη χρήση
των Γ.Σ.Π. ως ένα από τα κύρια μεθοδολογικά/τεχνολογικά εργαλεία τους.
Παναγιώτης Κυριακουλάκος,
Αισθητικές τάσεις στην πληροφορική κινηματογραφία (1960-2000):
Μια ανθρωπολογική προσέγγιση
Η παράλληλη μελέτη της εξέλιξης των τεχνολογικών εργαλείων και των αισθητικών
τάσεων στην πληροφορική κινηματογραφία επιτρέπει τη διαπίστωση των τεχνικών θεμελίων της
παραστατικότητας στην τέχνη και καταδεικνύει τις κοινές ρίζες του αφηρημένου και του παραστατικού.
Η πληροφορική κινηματογραφία αποτελεί εξέχον πεδίο εφαρμογής της θεωρίας του Αντρέ Λερουά-Γκουράν
για τη γλώσσα των μορφών, όπως αυτή παρουσιάζεται στο θεμελιώδες πόνημά του Το έργο και η ομιλία του
ανθρώπου. Η ανάλυση των τεχνικών υλοποίησης συνθετικών ταινιών μικρού μήκους που βρίσκονται στο
μεταίχμιο των δύο προαναφερόμενων αισθητικών τάσεων καταδεικνύει την κοινή ανθρωπολογική βάση που
υποστηρίζει την αισθητική απόλαυση από τη θέαση των ταινιών αυτών.
Δημήτρης Παπαλεξόπουλος,
Οι νέες τεχνολογίες και το αποσταθεροποιημένο αντικείμενο της (αρχιτεκτονικής) εκπαίδευσης
Στο αποσταθεροποιημένο αντικείμενο της αρχιτεκτονικής θεωρίας και πρακτικής αντιστοιχεί
ένα αποσταθεροποιημένο αντικείμενο της αρχιτεκτονικής πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Τα τεχνήματα χάνουν
(ξανά) την αυτονομία τους, μεταβάλλονται σε κόμβους δικτύου, προσδιορίζονται πλέον ως «περίπου αντικείμενα».
Το ερώτημα είναι αν σε αυτά αντιστοιχούν «περίπου αρχιτέκτονες». Καθώς νέοι κλάδοι και πεδία
δραστηριότητας εμφανίζονται, το πανεπιστήμιο καλείται να αναδιαμορφώσει την εκπαιδευτική και
ερευνητική του κατεύθυνση. Αρχίζουμε να μιλάμε πλέον για πολιτιστικές συμπαραγωγές και όχι για
απλή μετάδοση πληροφορίας ή γνώσης. Ταυτόχρονα, θελκτικές προτάσεις τονίζουν το ρόλο του πανεπιστημίου
ως διαχειριστή και παραγωγού πληροφορίας και όχι ως δημιουργού απόψεων.
Για τη διερεύνηση των παραπάνω προτείνεται η αναφορά σε εκπαιδευτική πρακτική που αντιμετωπίζει
τις μεταβολές της αρχιτεκτονικής στην κοινωνία της πληροφορίας (http://www.ntua.gr/archtech/),
όπου διαδοχικά, τα τελευταία χρόνια, έχει γίνει αναφορά στο σχεδιασμό βιβλιοθηκών, μουσείων και
πανεπιστημίων στην κοινωνία της πληροφορίας, καθώς και στη δημιουργία νέων χώρων κινητικότητας.
Η προτεινόμενη θέση είναι ότι το πανεπιστήμιο δεν έχει άλλη διέξοδο από το να γίνει ένας από τους
κόμβους-δημόσιους χώρους, όπου διεξάγεται η συζήτηση για τον επαναπροσδιορισμό του
αντικειμένου του: με το να συμμετέχει δηλαδή ενεργά στη συγκρότηση μιας συλλογικής διατοπικής νόησης.
Μαρία Λαφαζάνη,
Η μετατόπιση του εκπαιδευτικού χώρου και η αρχιτεκτονική της πληροφορίας
Το συγκεκριμένο θέμα συγκροτείται σε ενότητες που αναφέρονται αρχικά στη σύγχρονη έννοια
της χωρικότητας και τη γενική προβληματική του χώρου. Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στην ιδιότυπη
ιστορική σχέση μεταξύ των δομικών υλικών και των μέσων μεταφοράς και επικοινωνίας, προκειμένου να
προσεγγίσουμε νέες σχέσεις και νέα υλικά που τις υποστηρίζουν. Η σημερινή μεταηλεκτρονική εποχή και το
σύγχρονο επικοινωνιακό σύστημα αποκαλύπτει και χρησιμοποιεί νέα δομικά υλικά, που άμεσα σχετίζονται με
οτιδήποτε φέρει και φέρεται από το πρόθεμα data-. Προχωράμε στη συνέχεια στην έρευνα παρουσιάζοντας
συγκεκριμένα μορφώματα του χώρου, κτήρια-πόλεις και τη σταδιακή μετατόπισή τους (ή εξαφάνιση) στον ψηφιακό χώρο,
εφόσον δεχθούμε ότι η πίεση που διοχέτευσαν και διοχετεύουν στο φυσικό χώρο οδήγησε και εξακολουθεί να οδηγεί
σε λύσεις κατά βάση μηχανικές, χωρίς φαντασία, συντηρητικές και άγονες. Η κατανόηση και αντιμετώπιση των
θεμελιακών-ιστορικών αλλαγών στην αντίληψη και την ουσία του χώρου προϋποθέτουν και απαιτούν άμεσα
θεμελιώδεις αλλαγές, αφενός σε όλα τα εκπαιδευτικά προγράμματα όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων, αλλά
κυρίως στην ίδια την εικόνα του εκπαιδευτικού κτηρίου, της παραδοσιακής «ενδυμασίας» της γνώσης.
Καθώς νέα κτήρια και πόλεις συγκροτούνται αποκλειστικά από πληροφοριακές μάζες, ο νέος εκπαιδευτικός χώρος
που διανοίγεται και αναλογεί είναι απέραντος και εξαιρετικά αφηρημένος. Ο παραδοσιακός εκπαιδευτικός
χώρος σταδιακά αντικαθίσταται από χαοτικές διακλαδωτικές εκπαιδευτικές δομές, που δίνουν αφενός
μεγαλύτερη ελευθερία, κινητικότητα και πληροφόρηση στο κοινό που τις παρακολουθεί και αφετέρου απαιτούν
συνεχή εγρήγορση και καινούργιες μεθόδους ελέγχου και σχεδιασμού.
Πόσο έτοιμοι είμαστε για μια συνολική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση (αποδόμηση);
ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Πολιτισμική Σύγκλιση και Ψηφιακή Τεχνολογία
Το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού,
διοργάνωσε στην Αθήνα, κατά το τριήμερο 15-17 Μαΐου 2003, Διεθνές Συνέδριο με τίτλο
Πολιτισμική Σύγκλιση και Ψηφιακή Τεχνολογία.
Στόχος του Συνεδρίου υπήρξε η ανάδειξη ζητημάτων που αφορούν στη χρήση και στη διάδοση της
πολιτισμικής πληροφορίας μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας και στη συμβολή της τελευταίας στη
διαμόρφωση ενός νέου πλαισίου σύγκλισης και ανάδειξης διαφορετικών πολιτισμών.
Τα θέματα που αναπτύχθηκαν στο συνέδριο διαρθρώθηκαν γύρω από τρεις ενότητες:
- Ψηφιοποίηση του παρελθόντος και σχέση της ψηφιακής τεχνολογίας με τις εθνικές
γλωσσικές «κουλτούρες»
- Πολιτιστικοί φορείς μουσεία χορηγοί και ψηφιακή τεχνολογία
- Νέες μορφές αντίληψης και αναπαράστασης του χώρου.
Στο συνέδριο συμμετείχαν διακεκριμένοι επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Ενδεικτικά αναφέρονται οι Dominique Mulliez, διευθυντής της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής
Aθηνών, Manfred Thaller, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Κολονίας, Gianfranco Manes,
καθηγητής του Πανεπιστημίου της Φλωρεντίας, Άγγελος Δεληβορριάς, διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη,
Μαλαματένια Σκαλτσά, καθηγήτρια του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
και Ευάγγελος Λιβιεράτος, πρόεδρος της Εθνικής Χαρτοθήκης.
Στο πλαίσιο του Συνεδρίου πραγματοποιήθηκαν επίσης τρεις διαλέξεις από τον αρχιτέκτονα Ανδρέα Αγγελιδάκη,
τον Jose Encarnacao, διευθυντή του Ινστιτούτου Γραφιστικής Eπεξεργασίας Δεδομένων Fraunhofer, και τέλος
από τον εμπνευστή και δημιουργό του Παγκόσμιου Ιστού (World Wide Web) Tim Berners-Lee, διευθυντή του
World Wide Web Consortium και μέλος του Εργαστηρίου Πληροφορικής Επιστήμης του ΜΙΤ.
Τίτλοι ανακοινώσεων του Διεθνούς Συνεδρίου
Μάριος Κωστάκης
Η ψηφιοποίηση και η παρουσίαση του Ελληνικού πολιτιστικού αποθέματος από το Υπουργείο Πολιτισμού
Dominique Mulliez
Η Γαλλική Σχολή Αθηνών και οι νέες τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας
Gianfranco Manes, Antonio Manes
Ambient Intelligence in Cultural Heritage: Putting the Multimedia Access in the Hand of the Visitor
Μιχάλης Βαρλάς
Οι νέες τεχνολογίες στην υπηρεσία της συλλογικής μνήμης. Προγράμματα ιστορίας σε συνεργασία με το κοινό
στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού
Manfred Thaller
Όλες οι ιδέες είναι όμοιες. Ετερογενής πρόσβαση στην πολιτιστική κληρονομιά
Γεώργιος Καραγιάννης
Γλωσσική τεχνολογία: οι πολιτιστικές διαστάσεις της
Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη
Το Κέντρο Λαογραφίας και οι νέες τεχνολογίες: οι βάσεις δεδομένων του Κέντρου Λαογραφίας
Άγγελος Δεληβοριάς
Νέες τεχνολογίες στο Μουσείο Μπενάκη
Δρ. Ανδρομάχη Γαζή, Αλεξάνδρα Νικηφορίδου, Δρ. Θεανώ Μουσούρη
Η συμβολή των νέων μέσων στη διαμόρφωση εκθέσεων. Το παράδειγμα της έκθεσης «Υπάρχει σε όλα λύση;
Ένα ταξίδι στον κόσμο των αρχαίων ελληνικών μαθηματικών»
Δημήτρης Εφραίμογλου
Εκεί που οι νέες τεχνολογίες συναντούν το πολιτισμό. Το παράδειγμα του «Ελληνικού Κόσμου»
Πάνος Κωνσταντόπουλος
Ψηφιακό υλικό: Το κυνήγι του ασώματου θησαυρού
Μαλαματένια Σκαλτσά, Νίκη Νικονάνου, Κωνσταντίνος Αρβανίτης
Technoμάνια Technoφοβία
Ευάγγελος Λιβιεράτος
Το συνεχές της ψηφιακής εικονικότητας στην ολοκλήρωση των χωρικών εικονογραφήσεων,
αναπαραστάσεων και απεικονίσεων
Dr. Martin Doerr
A Dinosaur is not a Monet - Diversity and Integration of Cultural Documentation
Δρ. Γεώργιος Σιδηρόπουλος
Η εικονική χαρτογραφία και τα μνημεία του πολιτισμού
Βαγγέλης Χριστοδούλου
Η χρήση των τρισδιάστατων γραφικών στην αναπαράσταση αρχαιολογικών χώρων
Βασίλης Παππάς
Τα γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών στην ελληνική πραγματικότητα
Δημήτρης Παπαλεξόπουλος
Από τις νέες μορφές αναπαράστασης στις νέες μορφές χώρου
Μιχάλης Φωτιάδης & Συνεργάτες Αρχιτέκτονες
Το νέο μουσείο της Ακρόπολης
Ανδρέας Αγγελιδάκης
Χτίζοντας το Internet
|
