Η ιστορική ανθρωπολογία στο Διαδίκτυο: Οι γερμανόφωνοι ηλεκτρονικοί τόποι
Ιωάννης Καραχρήστος (Τεύχος 2 / 2002)
Η συνεχής εξέλιξη του Διαδικτύου το έχει καταστήσει χρήσιμο εργαλείο και για όσους
ασχολούνται με τις ανθρωπιστικές και τις κοινωνικές επιστήμες1. Στόχος του κειμένου
που ακολουθεί είναι η παρουσίαση ηλεκτρονικών τόπων που αφορούν την ιστορική
ανθρωπολογία στο γερμανόφωνο χώρο.
Θελήσαμε, εκτός από την παρουσίαση απλώς ενός καταλόγου, να δώσουμε λίγα στοιχεία
για τη φυσιογνωμία του κάθε ηλεκτρονικού τόπου, ώστε να φανούν και οι διαφορετικές
μεθοδολογικές προσεγγίσεις του γνωστικού αντικειμένου. Ανάλογα με το φορέα που
διατηρεί τους παραπάνω ηλεκτρονικούς τόπους, αλλά και από το είδος του καθενός,
ο κατάλογος χωρίστηκε στις ακόλουθες κατηγορίες: πανεπιστημιακά ινστιτούτα και φορείς,
μη πανεπιστημιακά ινστιτούτα, περιοδικά, σειρές εκδόσεων. Στον κατάλογο που ακολουθεί
δε συμπεριλήφθηκαν ηλεκτρονικές σελίδες που περιέχουν κριτικές συγκεκριμένων βιβλίων
με ιστορικο-ανθρωπολογικό περιεχόμενο εφόσον η συνολική φυσιογνωμία του εκδοτικού
οίκου ή της σειράς εκδόσεων δεν έχει ιστορικο-ανθρωπολογικό προσανατολισμό.
Παραλείφθηκαν επίσης ηλεκτρονικές σελίδες με μεμονωμένες ανακοινώσεις με το ίδιο
περιεχόμενο οι οποίες περιλαμβάνονται σε ηλεκτρονικούς τόπους με διαφορετική προσέγγιση.
Αναφερόμαστε, λόγου χάρη, σε κείμενα που αφορούν τη διδασκαλία ενός μεμονωμένου μαθήματος
σε κάποια πανεπιστημιακή σχολή, η οποία όμως κατά τα άλλα προβάλλει μια διαφορετική
μεθοδολογική προσέγγιση. Ως πρόσθετο κριτήριο κατά την επιλογή των αποτελεσμάτων
τέθηκε το χρονικό σημείο της τελευταίας ανανέωσης επιλέχθηκαν όσοι ηλεκτρονικοί τόποι
ανανεώθηκαν τουλάχιστον μία φορά μέσα στο 2001.
Η κύρια γλώσσα, τα γερμανικά, κατά κανόνα δε θα δημιουργήσει προβλήματα πρόσβασης
στους ενδιαφερόμενους αναγνώστες. Στη συντριπτική πλειοψηφία των αναφερόμενων περιπτώσεων
παρέχεται δυνατότητα ανάγνωσης στα αγγλικά.
Για την αναζήτηση των αποτελεσμάτων χρησιμοποιήθηκαν οι μηχανές αναζήτησης Google,
η οποία απέδωσε και την πλειοψηφία των σχετικών αποτελεσμάτων, Altavista, Excite, HotBot,
Lycos και Yahoo. Όπως είναι γνωστό σε όσους ασχολούνται με το Διαδίκτυο, η εξαντλητική
κάλυψη των ηλεκτρονικών τόπων που αποτελούν μία θεματική είναι μάλλον δύσκολη, αν όχι αδύνατη.
Όμως η συνδυασμένη χρησιμοποίηση περισσότερων μηχανών αναζήτησης παρέχει σημαντικά
εχέγγυα ώστε η κάλυψη του θέματος να θεωρηθεί ικανοποιητική.
Είναι επίσης σκόπιμο να αναφερθεί ότι η πλειοψηφία των ηλεκτρονικών τόπων που
περιλαμβάνονται στον κατάλογο ανήκουν σε πανεπιστημιακούς φορείς. Πέρα από τη σημασία
που μπορεί να έχει αυτή η παρατήρηση για τη μελέτη των φορέων που ασχολούνται με την
ιστορική ανθρωπολογία, μας δείχνει και την εσωτερική οργάνωση των ηλεκτρονικών τόπων.
Ένα τμήμα τους είναι αφιερωμένο συνήθως στη διδασκαλία. Συχνά επίσης είναι τα θεωρητικά
και μεθοδολογικά κείμενα στα οποία δίνεται το στίγμα του φορέα ή της ερευνητικής ομάδας
που τους διατηρεί. Ακολουθούν τα ερευνητικά προγράμματα, οι δημοσιεύσεις, καθώς και
σχετικές συνδέσεις με άλλους ηλεκτρονικούς τόπους.
Κλείνοντας, θεωρούμε σκόπιμο να αναφέρουμε ότι τα περιοδικά που παρατίθενται δεν
είναι πλήρως ηλεκτρονικά (on-line). Στις σχετικές ηλεκτρονικές σελίδες όμως
παρατίθενται κείμενα που περιγράφουν το μεθοδολογικό στίγμα και τους στόχους του
περιοδικού και κατάλογοι με τα άρθρα και τις συμβολές που περιλαμβάνονται σε κάθε τόμο.
Κατά περίπτωση παρατίθενται και περιλήψεις των άρθρων ή το πλήρες κείμενο κάποιων από αυτά.
Ηλεκτρονικοί τόποι πανεπιστημιακών φορέων
Arbeitsstelle fur Historische Anthropologie, Institut fur Philosophie im FB
Philosophie und Sozialwissenschaft, Institut fur Sportwissenschaft
http://www.fu-berlin.de/anthropologie/Default.htm
Ηλεκτρονικός τόπος του Ινστιτούτου Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου του Βερολίνου
(Freie Universitat Berlin) και του Ινστιτούτου Επιστημών του Αθλητισμού.
Δίνεται έμφαση στα παρακάτω θέματα: θεωρία της γλώσσας και της αισθητικής,
ανθρωπολογικές, κοινωνιολογικές και ιστορικές προσεγγίσεις του ανθρώπινου σώματος,
προσεγγίσεις του αθλητισμού από κοινωνικές τάξεις-ομάδες και κουλτούρες.
Arbeitsstelle fur Historische Anthropologie des Max-Planck-Instituts
fur Geschichte an der Universitat Erfurt
http://www.uni-erfurt.de/anthropologie/
Τμήμα του Ινστιτούτου Ιστορίας Max Planck, στο Ιστορικό Τμήμα του Πανεπιστημίου του
Έρφουρτ. Ως στόχο του έχει θέσει τη διεπιστημονική συνεργασία της ιστορίας και των
υπόλοιπων κοινωνικών επιστημών στο πλαίσιο μιας ιστορικο-ανθρωπολογικής προσέγγισης
της καθημερινής ζωής τόσο στην έρευνα, όσο και στη διδασκαλία.
IFF Arbeitsbereich Historische Anthropologie
http://www.univie.ac.at/iffroec/hisanthro/
Ηλεκτρονικός τόπος του Τομέα Ιστορικής Ανθρωπολογίας του «Διαπανεπιστημιακού
Ινστιτούτου για Διεπιστημονική Έρευνα και Επιμόρφωση» των Πανεπιστημίων Βιέννης,
Ίνσμπρουκ, Κλάγκενφουρτ και Γκρατς. Προβάλλεται η ιστορικοποίηση «βασικών ανθρώπινων
εμπειριών» (menschliche Elementarerfahrungen), όπως φύλο, ηλικία, σώμα, και προτείνεται
η διεπιστημονική συνεργασία των κοινωνικών επιστημών ιστορία, κοινωνιολογία, εθνολογία,
κοινωνική ανθρωπολογία για τη μελέτη των παραπάνω θεμάτων. Προτείνεται επίσης μια
ιστορικο-ανθρωπολογική προσέγγιση της ίδιας της διαδικασίας της επιστημονικής παραγωγής.
Interdisziplinares Zentrum fur Historische Anthropologie
http://www.fu-berlin.de/antewi/Inter.htm
Διαπανεπιστημιακό Διεπιστημονικό Κέντρο για την Ιστορική Ανθρωπολογία του
Πανεπιστημίου του Βερολίνου (Freie Universitat Berlin). Μέλη του κέντρου είναι
15 πανεπιστημιακοί φορείς από διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους, που κατά κύριο
λόγο εδρεύουν στο συγκεκριμένο πανεπιστήμιο. Δίνεται έμφαση σε τομείς όπως η φιλοσοφική
ανθρωπολογία, η πολιτισμική ανθρωπολογία, η ιστορία των νοοτροπιών, αλλά και στο δίπτυχο
ανθρωπολογία και εκπαίδευση.
Arbeitsgruppe Historische Anthropologie, Medizinhistorisches Institut, Universitat Bern
http://www.mhi.unibe.ch/histanth/
Ομάδα εργασίας του Ινστιτούτου Ιστορίας της Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Βέρνης.
Πρόκειται για μια διεπιστημονική συνεργασία μιας ομάδας αρχαιολόγων, γιατρών,
βιολόγων και ιστορικών, οι οποίοι ερευνούν θεματικές ενότητες όπως η παλαιοανατομία,
τα ταφικά έθιμα, οι μορφές ταφής παιδιών και γυναικών. Ο ηλεκτρονικός τόπος παρουσιάζει
τις μεθόδους εργασίας και τα αποτελέσματα των ερευνών της ομάδας.
Studiengang Historische Anthropologie Biologische Anthropologie
http://www.uni-freiburg.de/zag/anthro/
Τομέας σπουδών Ιστορικής και Βιολογικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου του
Φράιμπουργκ. Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα πρόταση συνεργασίας μεταξύ των δύο κλάδων.
Στις σελίδες του ηλεκτρονικού τόπου ορίζονται επαρκώς τα όριά τους, καθώς και οι
δυνατότητες συνεργασίας, γεγονός που αντικατοπτρίζεται και στην οργάνωση του προγράμματος
σπουδών. Οι σχετικές ηλεκτρονικές σελίδες είναι αφιερωμένες αποκλειστικά στην εκπαίδευση,
με αποτέλεσμα να απουσιάζουν πληροφορίες σχετικά με ερευνητικά προγράμματα και δημοσιεύσεις.
Historische Anthropologie und Humanokologie
http://www.anthro.uni-goettingen.de/index_2.html
Ιστορική ανθρωπολογία και οικολογία στο Ινστιτούτο Ζωολογίας και Ανθρωπολογίας
του Πανεπιστημίου του Γκέττιγκεν. Τόσο στο πρόγραμμα διδασκαλίας, όσο και στα
ερευνητικά προγράμματα του Ινστιτούτου είναι σαφής ο προσανατολισμός στην επιστήμη
της βιολογίας. Μέσα από αυτή την οπτική εξετάζεται η ιστορική εξέλιξη της σχέσης του
ανθρώπου με το περιβάλλον.
Kulturwissenschaftliches Seminar, Humboldt Universitat zu Berlin
http://www.culture.hu-berlin.de/
Ηλεκτρονικός τόπος του Ινστιτούτου Πολιτισμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Humboldt του
Βερολίνου, ο οποίος αφορά τόσο την έρευνα, όσο και τη διδασκαλία. Εξετάζονται θέματα
όπως εικόνα, γραφή, μέσα ενημέρωσης και φύλο, γενιά και γενεαλογία. Επίσης δημοσιεύονται
κείμενα που αφορούν την πολιτισμική έρευνα ως επιστημονικό κλάδο.
Abteilung fur Sudosteuropaische Geschichte, Graz
http://www-gewi.kfunigraz.ac.at/suedost/
Τμήμα Ιστορίας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης στο Ινστιτούτο Ιστορίας του Πανεπιστημίου
του Γκρατς. Μέσα από το συνδυασμό έρευνας και διδασκαλίας εξετάζονται θέματα όπως:
οργάνωση της οικογένειας και της συγγένειας, φύλο, οργάνωση της εργασίας, συγκρούσεις
και μορφές βίας, πελατειακές σχέσεις σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Ακολουθείται
ένας συνδυασμός μεθόδων από τις επιστήμες της ιστορίας, της ιστορικής δημογραφίας,
της πολιτισμικής ανθρωπολογίας και της εθνολογίας.
Anthropologisches Institut, Kiel
http://www.uni-kiel.de/anthrop/
Ινστιτούτο Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου του Κιέλου. Ο προσανατολισμός του
Ινστιτούτου όσον αφορά την έρευνα και τη διδασκαλία κλίνει σαφώς προς τις θετικές
επιστήμες, με προεξάρχουσα τη βιολογία, η οποία στη συνέχεια συνδυάζεται με τη
γεωγραφία και τη δημογραφία.
Institut fur Anthropologisch-Historische Bildungsforschung
http://www.paed1.ewf.uni-erlangen.de/inst.htm
Ινστιτούτο για την Ιστορικο-ανθρωπολογική Έρευνα στον τομέα των Επιστημών της
Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου του Ερλάγκεν. Οι υπεύθυνοι του Ινστιτούτου θεωρούν
ότι η όλο και μεγαλύτερη εξειδίκευση στο χώρο των κοινωνικών επιστημών κάνει επιτακτική
την ανάγκη διεπιστημονικών συνεργασιών με στόχο την εκπόνηση συγκριτικών συνθετικών
μελετών πάνω σε συγκεκριμένες θεματικές ενότητες. Υιοθετώντας αυτή την οπτική, προχωρούν
σε συγκριτική διερεύνηση του φαινομένου της εκπαίδευσης σε διαφορετικές εποχές και κουλτούρες.
Institut fur Historische Ethnologie
http://www.uni-frankfurt.de/fb08/IHE/
Ινστιτούτο Ιστορικής Εθνολογίας του Πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης.
Το ενδιαφέρον εστιάζεται στη μελέτη κοινωνιών της Αφρικής, της Αμερικής και της Ασίας.
Στις θεματικές του περιλαμβάνονται: εθνολογία της θρησκείας και της συγγένειας,
πολιτική εθνολογία, εθνοτικές ομάδες, προφορική παράδοση, οπτική ανθρωπολογία και
μουσειοεθνολογία, ιστορία της εθνολογίας.
Institut fur Europaische Ethnologie
http://www2.hu-berlin.de/ethno/index.htm
Ινστιτούτο Ευρωπαϊκής Εθνολογίας του Πανεπιστημίου Humboldt του Βερολίνου.
Η ευρωπαϊκή εθνολογία ως επιστημονικός κλάδος κινείται μεταξύ των ορίων της εθνολογίας,
της λαογραφίας και της ιστορίας. Με αφετηρία την κριτική στην παραδοσιακή διαίρεση του
γνωστικού αντικειμένου της πολιτισμικής έρευνας μεταξύ της λαογραφίας (Volkskunde),
η οποία μελετούσε την «οικεία» κουλτούρα, και της εξωευρωπαϊκής εθνολογίας
(auereuropaische Ethnologie), που είχε αναλάβει τη μελέτη των «ξένων» πολιτισμών,
η ευρωπαϊκή εθνολογία θέτει ως στόχο τη συγκριτική μελέτη της κουλτούρας σε ευρωπαϊκές
χώρες, τόσο στη συγχρονία, όσο και στη διαχρονία.
H-Soz-u-Kult: Humanities Sozial- und Kulturgeschichte
http://hsozkult.geschichte.hu-berlin.de/index.htm
Πρόκειται για κατάλογο συζητήσεων του γνωστού H-Net: Humanities and Social
Sciences Online, που έχει ως στόχο την παρουσίαση και συζήτηση μεθοδολογιών,
θεωρίας και αποτελεσμάτων από το χώρο της κοινωνικής και πολιτισμικής ιστορίας.
Μία από τις κατευθύνσεις οι οποίες αντιπροσωπεύονται και στην εκδοτική ομάδα του
H-Soz-u-Kult είναι και η ιστορική ανθρωπολογία.
Μη πανεπιστημιακοί φορείς
Ludwig Boltzmann Institut fur Historische Anthropologie
http://www.lbiha.ncc.at/
Το Ινστιτούτο Ιστορικής Ανθρωπολογίας Ludwig Boltzmann στη Βιέννη θέτει ως
στόχο του τη μελέτη των βιολογικών και πολιτισμικών παραμέτρων της ανθρώπινης
εμπειρίας μέσα από ένα συνδυασμό μεθόδων όπως η πυκνή περιγραφή, η δομική ανάλυση
και οι διαπολιτισμικές συγκρίσεις.
Περιοδικά
Historische Anthropologie: Kultur Gesellschaft Alltag
http://www.uni-saarland.de/~gg14rd/ha.htm
Ιστορική Ανθρωπολογία: Κουλτούρα Κοινωνία Καθημερινή ζωή. Πρόκειται για το
κατεξοχήν περιοδικό ιστορικής ανθρωπολογίας στο γερμανόφωνο χώρο. Στις σελίδες
του αντιπροσωπεύονται οι περισσότερες προσεγγίσεις, εκτός της καθαρά βιολογικής.
Paragrana: Internationale Zeitschrift fur Historische Anthropologie
http://www.fu-berlin.de/antewi/paragrana.htm
Παραγκράνα: Διεθνές Περιοδικό για την Ιστορική Ανθρωπολογία. Εκδίδεται από το
Διαπανεπιστημιακό Διεπιστημονικό Κέντρο για την Ιστορική Ανθρωπολογία του
Πανεπιστημίου του Βερολίνου (Freie Universitat Berlin).
Beitrage zur Historischen Sozialkunde
http://www.univie.ac.at/Wirtschaftsgeschichte/indexa.html
Εκδίδεται από μέλη του Ινστιτούτου Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας του
Πανεπιστημίου της Βιέννης. Στόχος του περιοδικού είναι η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών
πάνω σε θέματα ιστορικού ενδιαφέροντος. Τα άρθρα που δημοσιεύονται δεν είναι
αποκλειστικά ιστορικο-ανθρωπολογικά.
Osterreichische Zeitschrift fur Geschichtswissenschaften
http://www.univie.ac.at/Wirtschaftsgeschichte/OeZG/
Αυστριακό Περιοδικό για τις Ιστορικές Επιστήμες. Στόχος του είναι η προώθηση
της συζήτησης μεταξύ των διάφορων τάσεων που επικρατούν στο χώρο των ιστορικών
επιστημών. Η έμφαση δίνεται κυρίως σε τομείς όπως: κοινωνική ιστορία, οικονομική
ιστορία, πολιτισμική ιστορία, πνευματική ιστορία και επιστημολογία. Στο περιοδικό
δημοσιεύονται μεταξύ άλλων και άρθρα που αφορούν την ιστορική ανθρωπολογία.
L'Homme: Zeitschrift fur Feministische Studien
http://www.univie.ac.at/Geschichte/LHOMME/
L'Homme: Περιοδικό Φεμινιστικών Μελετών. Δίνει έμφαση σε θέματα ιστορίας των
γυναικών και ιστορίας των φύλων. Επίσης περιλαμβάνει κείμενα που αφορούν την
τρέχουσα συζήτηση σχετικά με φεμινιστικές θεωρίες. Διακηρυγμένος στόχος του
είναι η επανεξέταση θεμάτων γενικότερου ιστορικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος
υπό το πρίσμα της ιστορίας των γυναικών και της ιστορίας των φύλων. Στο περιοδικό
δημοσιεύονται πολύ συχνά άρθρα με ιστορικο-ανθρωπολογικό περιεχόμενο.
Σειρές εκδόσεων
Reihe Historische Anthropologie herausgegeben vom Forschungszentrum fur
Historische Anthropologie der Freien Universitat Berlin (Reimer Verlag)
http://www.fu-berlin.de/antewi/reihe_historische_anthropologie.htm
Σειρά «Ιστορική Ανθρωπολογία», που εκδίδεται από το Διαπανεπιστημιακό Κέντρο
Ιστορικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου του Βερολίνου σε συνεργασία με τον
εκδοτικό οίκο Reimer. Παρατίθεται κατάλογος των εκδεδομένων τίτλων.
Historisch-anthropologische Studien im Peter Lang Verlag. Hg. von Hubert Christian Ehalt
http://www.lbiha.ncc.at/buchreihe/
Σειρά εκδόσεων του Ινστιτούτου Ludwig Boltzmann σε συνεργασία με τον
εκδοτικό οίκο Peter Lang.
"Zur Kunde Sudosteuropas"
http://www-gewi.kfunigraz.ac.at/suedost/buchreihe.htm
Σειρά εκδόσεων του Τμήματος Ιστορίας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης του
Ινστιτούτου Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Γκρατς. Η σειρά δεν έχει καθαρά
ιστορικο-ανθρωπολογική κατεύθυνση, όμως τα τελευταία χρόνια συμπεριλαμβάνονται
σε αυτή βιβλία με ιστορικο-ανθρωπολογικό περιεχόμενο.
Sozial- und wirtschaftshistorische Studien
http://www.univie.ac.at/Wirtschaftsgeschichte/indexa.html
Σειρά εκδόσεων του Ινστιτούτου Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας του
Πανεπιστημίου της Βιέννης. Το βάρος δίνεται στην κεντρική και στη Νοτιοανατολική
Ευρώπη. Αρκετά βιβλία έχουν ιστορικο-ανθρωπολογικό προσανατολισμό.
Βιβλιογραφίες
Positionen der Anthropologie. Uberblicksdarstellung und kommentierte Bibliographie
http://www.sfb511.uni-konstanz.de/publikationen/positionen.htm
Σχολιασμένη βιβλιογραφία που αφορά την ανθρωπολογία. Ένα τμήμα της αναφέρεται
στην ιστορική ανθρωπολογία.
Συμπερασματικά μπορεί να ειπωθεί ότι οι φορείς που ασχολούνται με την
ιστορική ανθρωπολογία χρησιμοποιούν επαρκώς τις διαδραστικές τεχνολογίες.
Στο Διαδίκτυο αντιπροσωπεύονται σχεδόν στο σύνολό τους οι κύριες τάσεις της
ιστορικής ανθρωπολογίας όπως αυτές εμφανίζονται στο γερμανόφωνο χώρο.
Μια περιήγηση λοιπόν στους σχετικούς ηλεκτρονικούς τόπους επιτρέπει στο
χρήστη να αποκομίσει μια σφαιρική εικόνα των εξελίξεων στο συγκεκριμένο
ερευνητικό πεδίο.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ
1 Μπιλάλης Μ.,
"Σπουδάζοντας μπροστά στην οθόνη: η διείσδυση των διαδραστικών τεχνολογιών στις
εκπαιδευτικές πρακτικές των ιστορικών κατά την εξαετία 1994-1999", ΊMEρος 1 (2001) 9-21.
Τελευταία πρόσβαση: Σεπτέμβριος 2001
Μπορείτε να επιστρέψετε στις δικτυοκρισίες δικτυογραφίες
|
