Ο ρόλος της ελληνικής γλώσσας

"...Και δε γράψαμε το νόμο στην πατροπαράδοτη γλώσσα (λατινική) αλλά σ' αυτή την κοινή, την ελληνική, ώστε να γίνει γνωστός σε όλους, αφού θα μπορούν να τον καταλάβουν εύκολα..."

Απόσπασμα από τη Νεαρά VII, I, του Ιουστινιανού.
Aπό το σχολικό βιβλίο: Iστορία Ρωμαϊκή και Βυζαντινή, B' Γυμνασίου, 85.


O Xριστιανισμός συστατικό στοιχείο του βυζαντινού κράτους

Γνωρίζουμε πως τίποτε δεν ευχαριστεί τον ελεήμονα Θεό περισσότερο από την ομόθυμη σύναιση όλων των χριστιανών στα θέματα της αληθινής και άσπιλης πίστης.

Confessio rectae fidei, PG 99, 993C.
Από το: C. Mango, Βυζάντιο, η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης, Αθήνα 1990, 127 (μετάφραση Δ. Τσουγκαράκης)


Ο Ιωάννης Χρυσόστομος περιγράφει την κατάσταση των γεωργών τον καιρό του Θεοδοσίου Α'

"...αν εξετάσει κανένας πώς φέρονται οι δυνατοί στους άθλιους και ταλαίπωρους γεωργούς, θα δει ότι είναι χειρότεροι από τους βαρβάρους. Γιατί σ' αυτούς που λιώνουν από την πείνα και καταπονούνται σ' όλη τους τη ζωή, επιβάλλουν ανυπόφορα τελέσματα και επίπονες αγγαρείες και τους φέρονται σαν να ήταν όνοι ή ημίονοι ή, πολύ περισσότερο, σαν άψυχα πράγματα. Kαι δεν τους αφήνουν να πάρουν ανάσα και τους ζητάνε τα μισθώματα, είτε είχανε καλή σοδειά, είτε όχι, χωρίς διόλου να τους συμπονούν".

Oμ. εις Mατθ. 61.3: PG 58.591.
Aπό το: I. Καραγιαννόπουλος, Το Βυζαντινό Κράτος, Θεσσαλονίκη 1996, 87.


O Ιουστινιανός και η εργατικότητά του

"Eπί δύο συνεχόμενες μέρες παρέμεινε νηστικός, ενώ σηκωνόταν πάντα από τα βαθιά χαράματα και αγρυπνούσε για την πολιτεία και διαχειριζόταν με έργα και λόγια τα πολιτικά προβλήματα από το πρωί ως το μεσημέρι και όχι σπάνια ως τη νύχτα. Kαι ενώ πήγαινε βαθιά μεσάνυχτα να κοιμηθή, σηκωνόταν αμέσως, σα να μην υπέφερε το κρεββάτι. Kαι όταν πήγαινε για φαγητό δεν έτρωγε ψωμί ούτε έπινε κρασί και απείχε από όλα τα άλλα φαγητά. Έτρωγε μόνο άγρια χόρτα, συντηρημένα για μεγάλο διάστημα μέσα στο αλάτι και το ξύδι, και το μοναδικό ποτό του ήταν το νερό".

Προκοπίου Kαισαρέως, Περί κτισμάτων, Bιβλιοθήκη των Eλλήνων, Aθήνα 1996, κεφ. A'. ζ', 8-10, 83-85 (μετάφραση Σ. Kοκκίνου-Mαντά).


H Στάση του Νίκα

"Ο λαός, που στέκονταν σε άτακτη μάζα, όταν είδε θωρακισμένους στρατιώτες, που είχαν αποκτήσει μεγάλη δόξα για αδραγανθία και είχαν μεγάλη πολεμική εμπειρία, να τρέχουν και να χτυπούν με ταξίφη τους, τράπηκαν σε φυγή. Τότε ακούστηκαν δυνατές κραυγές, όπως ήταν φυσικό, και ο Μούνδος, που βρισκόταν εκεί κοντά και βιαζόταν να μπει στη μάχη (γιατί ήταν τολμηρός και δραστήριος), αλλά οι περιστάσεις τον έκαναν να απορεί για το τι πρέπει να κάνει, βλέποντας τον Βελισάριο να μπαίνει στον αγώνα, έκανε και αυτός επίθεση στον Ιππόδρομο από την πύλη που λέγεται Νεκρή. Και τότε οι στασιαστές, που βρίσκονταν γύρω από τον Υπάτιο, χτυπιούνταν αμείλικτα και από τις δύο μεριές και κατατροπώνονταν. Όταν η φυγή γενικεύτηκε και η σφαγή του λαού πήρε μεγάλη έκταση, ο Βοραΐδης και ο Ιούστος, ανιψιοί του Ιουστινιανού, χωρίς κανένας να τολμά να τους εμποδίσει, κατέβασαν από το θρόνο τον Υπάτιο και τον οδήγησαν στο βασιλιά μαζί με τον Πομπήιο. Εκείνη την ημέρα σκοτώθηκαν περισσότεροι από τριάντα χιλιάδες άνθρωποι.".

Προκοπίου Kαισαρέως, Ιστορία των Πολέμων, Νέα Σύνορα - Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα 1996, βιβλίο Α', XXIV, 50-54, (μετάφραση Π. Ροδάκη).


Οι Σλάβοι τον 6ο αιώνα (για την κατάσταση το 581)

"...ένας καταραμένος λαός, που ονομάζονται Σκλαβηνοί, εισέβαλε σε ολόκληρη την Ελλάδα και στη χώρα των Θεσσαλονικέων και σε όλη τη Θράκη, και κατέλαβε τις πόλεις, και πήρε πολυάριθμα φρούρια, και λεηλάτησε, και έκαψε [...]

The Third Part of the Ecclesiastical History of John Bishop of Ephesus, Οξφόρδη 1860, 432-3 (μετάφραση R. Payne Smith).
Aπό το: C. Mango, Βυζάντιο, η αυτοκρατορία της νέας Ρώμης, Αθήνα 1990, 36 (μετάφραση Δ. Τσουγκαράκης).


Επιδρομές τον 6ο αιώνα

Όσο για την Ιλλυρία και τη Θράκη ολόκληρη -που σημαίνει όλη την περιοχή από τον Ιόνιο κόλπο ως τα προάστια του Βυζαντίου, μέσα στην οποία βρίσκονται η Ελλάδα και η χώρα των Χερρονησιωτών (περίπου η σημερινή Βαλκανική χερσόνησος)-, Ούννοι και Σκλαβηνοί και 'Αντες, κάνοντας επιδρομές εναντίον τους σχεδόν κάθε χρόνο αφότου ο Ιουστινιανός παρέλαβε την εξουσία, προξένησαν αγιάτρευτα κακά στους κατοίκους τους. Πάνω από διακόσιες χιλιάδες ήταν, νομίζω, οι Ρωμαίοι που σκοτώνονταν ή γίνονταν σκλάβοι σε κάθε επιδρομή, ώστε η λεγόμενη "σκυθική ερημία" επικράτησε στ' αλήθεια παντού σ' αυτή τη χώρα.

Προκοπίου Kαισαρέως, Aνέκδοτα ή Aπόκρυφη Iστορία, εκδόσεις 'Αγρα, Αθήνα 1993, 18, 20-21, 120-121 (μετάφραση Αλόη Σιδέρη).