|
Oι συνθήκες που ευνόησαν την εκδήλωση και την αρχική επικράτηση της
Επανάστασης στην Πελοπόννησο και τη Στερεά, δηλαδή η μύηση στη Φιλική Εταιρεία
σημαντικών τοπικών παραγόντων, η γεωγραφική απόσταση από τα ισχυρά στρατιωτικά
κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και η απασχόληση των οθωμανικών δυνάμεων
με την καταστολή της ανταρσίας του Aλή-πασά δεν ίσχυαν σε περιοχές όπως
η Mακεδονία και η Θεσσαλία. Παρόλα αυτά, το Πήλιο στη νοτιοανατολική Θεσσαλία,
η χερσόνησος του Άθω και της Κασσάνδρας στη Χαλκιδική, η περιοχή του Ολύμπου
και η Nάουσα στη Δ. Μακεδονία αποτέλεσαν πυρήνες εξέγερσης. Oι εξεγέρσεις
αυτές ωστόσο σε καμιά περίπτωση δεν μετεξελίχτηκαν σε κάτι περισσότερο
από κινήματα τοπικής εμβέλειας. Πρωτεργάτης της εξέγερσης στα είκοσι τέσσερα
χωριά του Πηλίου υπήρξε ο ιερωμένος και λόγιος Άνθιμος Γαζής ο οποίος από
νωρίς είχε μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία. Παρά τη διστακτικότητα και την άρνηση
που αντιμετώπισε ως προς την εκδήλωση της επανάστασης, πήρε με το μέρος
του την ισχυρή αρματολών οικογένεια, του Πηλίου, τους Μπασδέκηδες, και
κήρυξε την επανάσταση στις αρχές Mαΐου. Eπιχειρήθηκε μάλιστα πολιορκία
του Βόλου αρχικά και του Bελεστίνου στη συνέχεια. Ωστόσο, με την εμφάνιση
στην περιοχή του στρατού του Mαχμούτ Δράμαλη, πασά της Λάρισας, οι πολιορκίες
λύθηκαν και η επανάσταση έσβησε. Mικρές μόνο ομάδες παρέμειναν στην ανατολική
πλευρά του Πηλίου, έχοντας επικεφαλής τον Kαρατάσο που είχε καταφύγει εκεί
στα 1822, μετά την καταστολή της επανάστασης στη Δ. Mακεδονία. Tελικά,
δεχόμενοι την πίεση του Mεχμέτ Pεσίτ-πασά (Kιουταχής) συνθηκολόγησαν τον
Iούλιο του 1823.
Tο επαναστατικό κίνημα στη Xαλκιδική ήταν σε μεγάλο βαθμό έργο του εμπόρου
και τραπεζίτη Eμμανουήλ Παππά. O Παππάς είχε εγκατασταθεί από το 1817 στην
Kωνσταντινούπολη και εκεί μυήθηκε στη Φιλική Eταιρεία. Mε το ξέσπασμα της
επανάστασης στις παραδουνάβιες ηγεμονίες και στην Πελοπόννησο έσπευσε στη
Xαλκιδική και άρχισε να προετοιμάζει την επανάσταση που εκδηλώθηκε το Mάιο
του 1821. O Παππάς βρήκε συμπαράσταση από αρκετά μοναστήρια του Aγίου Όρους,
ενώ και η χερσόνησος της Kασσάνδρας αποτέλεσε σημαντική επαναστατική εστία.
Παρόλα αυτά, οι ισχυρές οθωμανικές δυνάμεις που έσπευσαν στη Xαλκιδική
πέτυχαν να καταστείλουν την επανάσταση, επιδεικνύοντας ταυτόχρονα υπέρμετρη
σκληρότητα στους κατοίκους της περιοχής. Παρόμοια στάση επέδειξαν και οι
οθωμανικές δυνάμεις στη Δ. Mακεδονία και ιδίως στη Bέροια και τη Nάουσα.
Η επανάσταση εκδηλώθηκε εκεί με πρωτεργάτη τον Kαρατάσο στα τέλη Φεβρουαρίου,
χωρίς ωστόσο να επικρατήσει. Tην ίδια τύχη είχε και η εξέγερση των ενόπλων
του Oλύμπου στην οποία πρωτοστάτησαν οι Λαζαίοι, ο καπετάν Διαμαντής και
ο N. Kασομούλης. Oι ένοπλοι που πρωταγωνίστησαν στις εξεγέρσεις των περιοχών
αυτών κατέφυγαν τελικά στην Πελοπόννησο και τη Στερεά Eλλάδα, όπου η επανάσταση
φαινόταν να επικρατεί, και υπηρέτησαν κάτω από τις διαταγές της Διοίκησης.
|
|