Πρακτικά
Ακαδ. Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, Ακαδημία Αθηνών, Ελλάδα
Oλυμπιακοί Aγώνες και ιδεολογία του Aθλητισμού στην Aρχαία Eλλάδα
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο
Καθ. Χριστίνα Κουλούρη, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Ελλάδα
Athleticism, society and identity: a survey of scholarly debate
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο
Καθ. Jean-Pierre Vernant, College de France, Γαλλία
Jeux anciens, sports modernes
Διαβάστε την περίληψη,
Καθ. Joseph Maguire, Πανεπιστήμιο Loughborough, Μεγάλη Βρετανία
Sport and Globalisation: Beijing, the Olympics and Civilisational Struggles
Διαβάστε την περίληψη
Καθ. Jeffrey Hill, Πανεπιστήμιο De Montfort, Μεγάλη Βρετανία
"Describing Cyrano's Nose": Sport, Leisure and Culture in the Twentieth-Century
Διαβάστε την περίληψη
Καθ. Maurice Roche, Πανεπιστήμιο Sheffield, Μεγάλη Βρετανία
The Olympics and the Development of "Global Society":
On some 'Social Legacies' of the Olympic Games in the Contemporary Period
Διαβάστε την περίληψη
Καθ. Κωνσταντίνα Γογγάκη, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ελλάδα
Sports and Technology Genetics
Διαβάστε την περίληψη
Καθ. Patricia Vertinsky, Πανεπιστήμιο British Columbia, Καναδάς
East, West and Global: Sport, Physical Education and the Making of Gendered Identities in Colonial and Post-Colonial Hong Kong
Διαβάστε την περίληψη
Καθ. James Riordan, Πανεπιστήμιο Stirling, Αγγλία
The Contribution of the Greek Olympic Ideal to the Demise of Communism
Διαβάστε την περίληψη
Αντωνία Ζερβάκη, Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Ελλάδα
Olympic Truce: an Epitome of Ancient and Contemporary Political Culture
Διαβάστε την περίληψη
Καθ. Thierry Terret, Πανεπιστήμιο Lyon, Γαλλία
The Tour de France from a Century to Another in a Gendered Perspective:
Women's Invisibility and Hegemonic Masculinity
Διαβάστε την περίληψη
Δρ. Δημήτριος Παλαιοθόδωρος, Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Ελλάδα
The Ambiguities of Ancient Greek Boxing
Διαβάστε την περίληψη
Καθ. Henning Eichberg, Ινστιτούτο για τον Αθλητισμό, τον Πολιτισμό και την Κοινωνία των Πολιτών, Δανία
Racing in the Labyrinth? About Some Inner Contradictions of Running
Διαβάστε την περίληψη
Καθ. Παντελής Κυπριανός, Πανεπιστήμιο Πατρών, Ελλάδα / Δρ. Μανώλης Χουμεριανός, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Ελλάδα
Football Fans: Everyday Routine and Identities
Διαβάστε την περίληψη
Καθ. Christian Bromberger, Πανεπιστήμιο Aix-en-Provence, Γαλλία
Football, Worldview and Collective Identities
Διαβάστε την περίληψη
Καθ. Eva Cantarella, Πανεπιστήμιο Milano, Ιταλία
Body Culture, Women and Athletics
Διαβάστε την περίληψη
Καθ. Jinxia Dong, Πανεπιστήμιο Πεκίνου, Κίνα
Women, Nationalism and the Beijing Olympics: Preparing for Glory
Διαβάστε την περίληψη
Καθ. Cheryl Cole, Πανεπιστήμιο Illinois, ΗΠΑ
Enchanted Sporting Bodies & Sex Testing
Διαβάστε την περίληψη
Καθ. Andrew Stewart, Πανεπιστήμιο Berkeley, ΗΠΑ
Nudity, the Olympics, and Greek Self-Fashioning
Διαβάστε την περίληψη
Καθ. Manfred Laemmer, Πανεπιστήμιο Koeln, Γερμανία
Athens and Jerusalem: Greek Athletics and Jewish Identity
Διαβάστε την περίληψη
Δρ. Αθανάσιος Σίδερης, Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Ελλάδα
The Athletic Body: Image and Power
Διαβάστε την περίληψη
Καθ. James-Anthony Mangan, Πανεπιστήμιο De Monfort, Μεγάλη Βρετανία
Icon of Munumental Brutality: Art and the Aryan Man
Διαβάστε την περίληψη
Καθ. Gregory Nagy, Πανεπιστήμιο Harvard, ΗΠΑ
The Athletic Ordeal of the "Apobates" at the Panathenaia
Διαβάστε την περίληψη
Καθ. Francois Lissarrague Κέντρο "Louis Gernet", Γαλλία
Agon, Eikon: Visual and Aesthetic Aspects of Ancient Greek Athletism
Διαβάστε την περίληψη
Abstracts
Καθ. Jean-Pierre Vernant,
Jeux anciens, sports modernes
Το ακόλουθο άρθρο αναφέρεται στη θέση που είχαν οι αρχαίοι αγώνες, και ιδιαίτερα οι Ολυμπιακοί, στην κοινωνία και στο σύνολο του πολιτισμού της Αρχαιότητας. Πώς ενσωματώθηκαν στο προϋπάρχον κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο και κατά πόσο η θέση τους είναι συγκρίσιμη με εκείνη που κατέλαβαν σταδιακά στο 18ο και 19ο αιώνα οι ανταγωνιστικές και με αυστηρούς κανόνες φυσικές δραστηριότητες. Παρακολουθεί επίσης τις μεταβολές στην αντίληψη του χρόνου από την Αρχαιότητα μέχρι τη σημερινή εποχή και τη σύνδεσή τους με την έννοια της ταυτότητας, καθώς και τις μεταβολές στα όργανα και τις τεχνικές. Οι μεταβολές αυτές εξετάζονται υπό το πρίσμα μιας διαφορετικής για κάθε εποχή θέασης του σώματος και της θέσης του στον κόσμο.
Καθ. Joseph Maguire,
Sport and Globalisation: Beijing, the Olympics and Civilisational Struggles
Η ανακοίνωση αυτή επικεντρώνεται στην παγκοσμιοποίηση του σύγχρονου αθλητισμού. Bασίζεται σε ένα μοντέλο πέντε φάσεων σχετικά με τη συγκρότηση του σύγχρονου αθλητισμού. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις εξελίξεις στις ευρωπαϊκές κοινωνίες και στη σχέση μεταξύ τους, καθώς και στις σχέσεις μεταξύ δυτικών και μη δυτικών κοινωνιών. Αυτή η παγκόσμια αθλητική διαδικασία συνδέεται με μια σειρά αμφίπλευρες πολιτισμικές, πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές διεργασίες, που σηματοδοτούνται από πολιτισμικές συγκρούσεις. Το παράδειγμα της ανάθεσης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2008 στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας χρησιμοποιείται για να υπογραμμιστούν οι διεθνείς εντάσεις. Η έμφαση εδώ δίνεται στην αντίδραση των μέσων μαζικής ενημέρωσης και των αθλητικών ομοσπονδιών στην ανάθεση των Oλυμπιακών Αγώνων. Η περίπτωση που μελετάται συνδέεται με τις ευρύτερες συζητήσεις σχετικά με την παγκοσμιοποίηση και με τους τρόπους με τους οποίους παρόμοιες διαδικασίες εμφανίζονται στον κόσμο του αθλητισμού. Αναδεικνύονται επίσης πτυχές πολιτισμικών συγκρούσεων που αγνοούνται σε άλλες αποτιμήσεις των διαδικασιών του παγκόσμιου αθλητισμού. Προκειμένου να εξεταστεί η σύνθετη γεωμετρία της ισχύος που χαρακτηρίζει τις διαδικασίες της παγκοσμιοποίησης και του αθλητισμού, υιοθετείται μια πολυαιτιακή και πλουραλιστική προσέγγιση.
Καθ. Jeffrey Hill,
"Describing Cyrano's Nose": Sport, Leisure and Culture in the Twentieth-Century
Είναι εφικτό να συμπιέσει κανείς τις εξελίξεις στον αθλητισμό και στα σχετικά του πεδία κατά τον 20ό αιώνα σ' ένα μόνο ερμηνευτικό μοντέλο; Διάφορα μοντέλα είναι διαθέσιμα και αρκετές προσπάθειες συνολικής κατανόησης του αθλητισμού έχουν γίνει με ποικίλα αποτελέσματα. Η ανακοίνωση αυτή θα εξετάσει ορισμένα από αυτά τα ερμηνευτικά μοντέλα, με ιδιαίτερη αναφορά στις συζητήσεις μεταξύ Bρετανών ιστορικών σχετικά με το δίπολο «ταξική έκφραση»-«κοινωνικός έλεγχος». Η ανακοίνωση αυτή ακολουθεί τον Lyotard, συνεπώς δε δίνει έμφαση στην αναζήτηση του μετα-αφηγήματος, αλλά στις «μικρές» αφηγήσεις. Κυρίαρχο ζήτημα για τους μελετητές του αθλητισμού στον 20ό αιώνα αναδεικνύεται η κατανόηση της διαδικασίας με την οποία οι διάφορες αναπαραστάσεις του αθλητισμού κατανοούνται και ερμηνεύονται.
Καθ. Maurice Roche,
The Olympics and the Development of "Global Society":
On some 'Social Legacies' of the Olympic Games in the Contemporary Period
Η ανακοίνωση αυτή αναλύει και παρουσιάζει δύο σχετικά πρόσφατες παραμέτρους των Ολυμπιακών Αγώνων που σχετίζονται με το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης_ τη μετατροπή των Ολυμπιακών Αγώνων σε ένα θέαμα που μεταδίδεται τηλεοπτικά σε όλο τον κόσμο από τη δεκαετία του 1980 και εξής, καθώς και το σχέδιο της Ολυμπιακής Εκεχειρίας από τη δεκαετία του 1990. Καθορίζονται δύο πλαίσια προσέγγισης: της «βασικής» και της «σύνθετης» παγκοσμιοποίησης. Αρχικά, εφαρμόζονται στην ταυτόχρονη προσέγγιση των Ολυμπιακών Αγώνων ως παγκόσμιου τηλεοπτικού γεγονότος, αλλά και ως «τοπικού» γεγονότος παγκόσμιας ακτινοβολίας για την πόλη που τους φιλοξενεί. Έπειτα, τα δύο προαναφερθέντα πλαίσια προσέγγισης χρησιμοποιούνται για τη θεώρηση του Ολυμπιακού Κινήματος στις παγκόσμιες διαστάσεις του σε σχέση με το ιδανικό της οικουμενικής υπηκοότητας, με ειδική αναφορά στο σχέδιο της Ολυμπιακής Εκεχειρίας.
Καθ. Κωνσταντίνα Γογγάκη,
Sports and Technology Genetics
Οι πρόσφατες εξελίξεις στη βιολογία και τη γενετική έχουν ιδιαίτερη επίδραση στον άνθρωπο και ιδιαίτερα στον αθλητή-άνθρωπο, εφόσον οι πιθανότητες της ανθρώπινης κλωνοποίησης και η δυνατότητα να δημιουργηθούν οι συνθήκες που θα επιτρέψουν την παραγωγή βλαστοκυττάρων ουσιαστικά οδηγoύν στη δημιουργία των οργανικών κυττάρων που συνεισφέρουν στην αναγέννηση του σωματικού ιστού. Ο προβληματισμός επί του ζητήματος επικεντρώνεται κυρίως: α) στο κατά πόσο μια τέτοια επιστημονική εξέλιξη συνιστά παρέμβαση στη βιολογική κατάσταση του ανθρώπου και β) στο αν μια τέτοια πράξη είναι ηθικά αποδεκτή ή όχι. Οι υποστηρικτές των εξελίξεων που προαναφέρθηκαν θεωρούν ότι οι ηθικές αντιρρήσεις εμποδίζουν την ανάπτυξη σημαντικών τομέων της πρόσφατης τεχνολογίας, η οποία επιτρέπει τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης. Αντίθετα, οι επικριτές ισχυρίζονται ότι αυτή η επιστημονική πρόοδος συνιστά στην πράξη παρέμβαση στην ιστορική και φυσική συνέχεια του ανθρώπινου είδους και περαιτέρω μια ξεκάθαρη ηθική προσβολή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Καθ. Patricia Vertinsky,
East, West and Global: Sport, Physical Education and the Making of Gendered Identities in Colonial and Post-Colonial Hong Kong
Παγιδευμένο ανάμεσα στον κινεζικό εθνικισμό, τη βρετανική αποικιοκρατία και τον «απελευθερωμένο» καπιταλισμό, το Xονγκ Kονγκ προσέγγισε την άσκηση του αθλητικού σώματος δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη διάκριση των φύλων, χωρίς αυτό να εκφράζεται ρητά. Ακολουθώντας τον Connell, θεωρώ την ιεραρχία των φύλων ένα δυναμικό σύστημα σχέσεων εξουσίας στο οποίο δομούνται, αμφισβητούνται και συνεχώς μεταβάλλονται ποικίλες αντιλήψεις περί αρρενωπότητας και θηλυκότητας. Κατόπιν, εξετάζω αυτές τις δομές στο Xονγκ Kονγκ υπό το φως της αποικιακής του ιστορίας, των παραδοσιακών κινεζικών αξιών και της στενής σχέσης του με την κινεζική πολιτική, προκειμένου να διερευνήσω τον τρόπο με τον οποίο οι κυρίαρχες αντιλήψεις περί αρρενωπότητας και θηλυκότητας ενσωματώθηκαν στην οργάνωση και στις πρακτικές του αθλητισμού και της φυσικής αγωγής.
Καθ. James Riordan,
The Contribution of the Greek Olympic Ideal to the Demise of Communism
Μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μόσχας το 1980, η Σοβιετική Ένωση άρχισε σταδιακά να καταρρέει. Πέντε χρόνια αργότερα, ο Γκορμπατσόφ εισήγαγε τη δική του «μέθοδο διάσωσης». Τέσσερα χρόνια αργότερα, το κομμουνιστικό οικοδόμημα κατέρρευσε εντελώς στην Ανατολική και την Κεντρική Ευρώπη.
Θα ήταν μάλλον υπερβολικό να κατηγορήσει κανείς τους Αγώνες της Μόσχας ή το ολυμπιακό ιδεώδες για την κατάλυση του κομμουνισμού. Όμως, για αρκετούς πολίτες των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών κρατών, οι Ολυμπιακοί Αγώνες εξώθησαν τις εντάσεις στο αποκορύφωμά τους. Για πρώτη φορά το κοινό γνώρισε άλλους πολιτισμούς, αξίες και ιδεώδη. Τα ιστορικά γεγονότα του 1989-1991 απέδειξαν σε πολλούς κατοίκους των κομμουνιστικών κρατών ότι ο αθλητισμός -και ιδιαίτερα οι κορυφαίοι αθλητές- ταυτίστηκε στη λαϊκή συνείδηση με την προνομιακή μεταχείριση, το βίαιο εξαναγκασμό, την υποκρισία, την καταπίεση και τις λανθασμένες προτεραιότητες. Στην περίπτωση των μη σοβιετικών κρατών, η δομή του σοβιετικού/ρωσικού αθλητισμού θεωρήθηκε θεσμός που επιβλήθηκε, σε αναντιστοιχία με τις δικές τους παραδόσεις, έξωθεν. Αυτή ήταν μια σπάνια στιγμή στην ιστορία κατά την οποία ο αθλητισμός, αντί απλώς να αντανακλά τους κοινωνικοπολιτικούς θεσμούς, μπορούσε να επιδράσει ώστε αυτοί να αλλάξουν, ειδικά στις κοινωνίες που ο αθλητισμός υπόκειτο στην πολιτική εξουσία.
Αντωνία Ζερβάκη,
Olympic Truce: an Epitome of Ancient and Contemporary Political Culture
Η Ολυμπιακή εκεχειρία, η παράδοση της διακοπής των εχθροπραξιών κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων στην αρχαιότητα, εκφράζει την αέναη επιθυμία της ανθρωπότητας για ειρήνη, καλή θέληση και συμφιλίωση. Το άρθρο ξεκινά με την παρουσίαση της έννοιας της Ολυμπιακής εκεχειρίας και των πρωτοβουλιών για την προώθηση ενός πολιτισμού ειρήνης σε διεθνές επίπεδο. Επιπλέον, επιχειρεί να προσδιορίσει τη δυνατότητα ενσωμάτωσης των Ολυμπιακών ιδεωδών στην υπάρχουσα πολιτική κουλτούρα των διεθνών σχέσεων και τη σχέση τους με τις θεμελιώδεις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Τέλος, καταλήγει σε μια αποτίμηση της συμβολικής αξίας της Ολυμπιακής εκεχειρίας, αλλά και της δυνατότητας πρακτικής εφαρμογής της στο σύγχρονο διεθνές περιβάλλον.
Καθ. Thierry Terret,
The Tour de France from a Century to Another in a Gendered Perspective: Women's Invisibility and Hegemonic Masculinity
Η ανδρική και πατριαρχική παράδοση στην ποδηλασία στα τέλη του 19ου αιώνα επιβεβαιώθηκε και ενδυναμώθηκε από το Γύρο της Γαλλίας, που εγκαινιάστηκε το 1903. Μέσω των εικόνων και των συζητήσεων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα στερεότυπα του ανδρισμού παρουσιάζονταν με διάφορους τρόπους, ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζουν οι μεταφορές για τη δύναμη, την ενέργεια και τον έλεγχο του σώματος, τη σεξουαλική ισχύ και το συμβολική άμβλυνση των ορίων. Ανεξάρτητα από την ιστορική συγκυρία και τις αλλαγές στους ρόλους των φύλων και στις σχέσεις τους, ο Γύρος της Γαλλίας παρέμεινε ένα πεδίο για τους άνδρες και την προβολή του ανδρισμού καθ' όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Ταυτόχρονα, αυτή η κατάσταση εντάθηκε από τον τρόπο με τον οποίο οι γυναίκες παρέμεναν στην αφάνεια. Εξετάζοντας την ουσία του αγώνα διαπιστώνουμε ότι η παρουσία των γυναικών ήταν περισσότερο προβληματική, καθώς ήταν ορατή ποικιλοτρόπως πριν, μετά ή παράλληλα με τον αγώνα, αλλά ποτέ κατά τη διάρκεια αυτού. Πιο πρόσφατα, και παρά τις αντιξοότητες, οι γυναίκες προσπάθησαν να «εφεύρουν» έναν άλλο Γύρο, ειδικά γι' αυτές. Κατά παράδοξο τρόπο, αυτή η νέα εμπειρία κυριαρχήθηκε από την ερωτική εικόνα της αναβάτριας και κατ' αυτόν τον τρόπο συνέβαλε στο να διατηρήσει τις γυναίκες στην παραδοσιακά θηλυκή τους θέση, η οποία, κατά μία έννοια, οδήγησε σε περαιτέρω ενδυνάμωση της ηγεμονίας του αρσενικού στον «αληθινό» ανδρικό Γύρο της Γαλλίας.
Δρ. Δημήτριος Παλαιοθόδωρος,
The Ambiguities of Ancient Greek Boxing
Οι πρόσφατες έρευνες γύρω από τη αρχαία ελληνική πυγμαχία επικεντρώνονται σε ζητήματα τεχνικής και εξοπλισμού, παραμελώντας τις κοινωνικές διαστάσεις που έκαναν την πυγμαχία ένα από τα πιο αξιόλογα αθλήματα της Aρχαιότητας. Υπάρχει μια τάση στους σύγχρονους μελετητές να θεωρούν την πυγμαχία δημοφιλές άθλημα στις μεσαίες και τις κατώτερες τάξεις, ειδικά μετά την ‘Yστερη Aρχαϊκή περίοδο. Αντίθετα, οι γραπτές μαρτυρίες σημειώνουν ότι η πυγμαχία ήταν ιδιαίτερα αγαπητή στους αριστοκράτες, από την Ομηρική περίοδο έως τους Ρωμαϊκούς χρόνους.
Οι αναπαραστάσεις στην αγγειογραφία είναι ενδεικτικές της αμφισημίας της πυγμαχίας. Στα πρωιμότερα έργα διαγωνίζονται για πολύτιμα έπαθλα (τρίποδες και άλογα), ενώ από τη δεκαετία του 530 και εξής οι αθηναϊκές εικόνες επικεντρώνονται σε παραστάσεις πυγμάχων των Παναθηναϊκών Αγώνων. Η πυγμαχία μπορεί επίσης να παρουσιάζεται στο πλαίσιο μυθολογικών παραστάσεων (όταν ο Θησέας πυγμαχεί εναντίον ενός κενταύρου ή ο Πολυδεύκης αγωνίζεται με τον Αμυκό), αλλά επίσης και στο πλαίσιο καβγάδων που ξεσπούσαν στους δρόμους.
Βίαιος και ογκώδης, αλλά προικισμένος με μεγάλη τεχνική κατάρτιση και ευχέρεια, ο Έλλήνας πυγμάχος της Αρχαϊκής και της Κλασικής περιόδου θεωρούνταν ένας σπουδαίος άνδρας, που συνειδητά έθετε τον εαυτό του στις παρυφές της κοινωνικής ζωής και της πολιτισμένης συμπεριφοράς. Με το γιγαντιαίο μέγεθος και τη δύναμή του, ο πυγμάχος ανήκε στον κόσμο των μεγάλων ηρώων του παρελθόντος, όπως ο Ηρακλής. Αλαζόνας και ανίκανος να συγκρατήσει την οργή του και να τιθασεύσει την περηφάνια του, ο πυγμάχος είναι μια αμφίσημη μορφή, που αποτελεί εν δυνάμει κίνδυνο για τις αξίες της πόλης.
Καθ. Henning Eichberg,
Racing in the Labyrinth? About Some Inner Contradictions of Running
Η κίνηση του τρεξίματος δεν είναι τόσο απλή και στοιχειώδης, όπως η θεωρία του αθλητισμού συχνά θεωρεί. Το τρέξιμο στο λαβύρινθο οδηγεί προς μια πολυπλοκότητα εμπειριών, συναισθημάτων και φαντασιώσεων της κίνησης. Ενώ οι ερμηνείες που έχουν προταθεί σε γενικές γραμμές θεωρούν το λαβύρινθο μια συμβολική έκφραση ή ιδέα, εδώ προτείνεται η προσέγγιση του λαβυρίνθου ως μία άσκηση του σώματος. Αυτή η προσέγγιση επιχειρείται με το συνδυασμό ιστορικών και αρχαιολογικών μαρτυριών -από τις μεσογειακούς και σκανδιναβικούς πολιτισμούς- με μια εμπειρική φαινομενολογία της κίνησης του λαβυρίνθου. Ο λαβύρινθος, ως πειραματικός χώρος της κίνησης, «μιλά» για τη στροφή, την αναστροφή και την καμπύλη γραμμή, τον ίδιο το χρόνο των πραγμάτων και τη ρυθμική εναλλαγή, την κλασματική μορφή και την κατάσταση της μη-αποτίμησης. Το λαβυρινθώδες αφορά το κεντρικό και το έκκεντρο, την πρόκληση χωρίς τεστ επίδοσης, την αναζήτηση και το ενδιάμεσο της ύπαρξης, τον πανικό και το γέλιο.
Καθ. Παντελής Κυπριανός/ Δρ. Μανώλης Χουμεριανός,
Football Fans: Everyday Routine and Identities
Αντικείμενο της εισήγησης είναι η μελέτη της φίλαθλης δραστηριότητας ως παράγοντα συγκρότησης της ταυτότητας των φιλάθλων και οργάνωσης της καθημερινότητάς τους. Η ανάλυση εστιάζεται σε δύο κατηγορίες Ελλήνων φιλάθλων του ποδοσφαίρου: τους οργανωμένους και εκείνους που παρακολουθούν σχετικά συχνά ποδοσφαιρικούς αγώνες. Με βάση έρευνα πεδίου θα επιχειρήσουμε να δείξουμε ότι η φίλαθλη δραστηριότητα είναι μια έντονη, συνεχής και ρυθμισμένη δραστηριότητα, η οποία, ιδιαίτερα όταν καταλήγει στην ένταξη σε ομάδα, οργανώνει την καθημερινότητα των εμπλεκομένων και συνιστά ισχυρή πτυχή της ταυτότητάς τους.
Η εργασία αποτελείται από τέσσερα μέρη. Στο πρώτο μέρος δίνουμε, με βάση πανελλαδικές δημοσκοπήσεις, μια εικόνα των Ελλήνων φιλάθλων. Το δεύτερο μέρος αποτελεί μια τυπολογία του πώς και γιατί γίνεται κανείς φίλαθλος. Στο τρίτο μέρος, με βάση επιτόπια έρευνα, διερευνούμε το πώς η ενασχόληση με το ποδόσφαιρο οργανώνει την καθημερινότητα και συγκροτεί μέρος της ταυτότητας των φιλάθλων. Τέλος, στο τέταρτο μέρος υποστηρίζουμε ότι οι κοινωνικοί καταναγκασμοί και οι υποχρεώσεις (εργασία, γάμος κτλ.) δημιουργούν νέες αναφορές και αποδυναμώνουν τους δεσμούς με την ομάδα. Το παρελθόν, ωστόσο, του φιλάθλου λειτουργεί ως ισχυρή αναφορά και, με την πρώτη ευκαιρία, αναζωπυρώνει την πρότερη δραστηριότητα και τους παλιούς δεσμούς.
Καθ. Christian Bromberger,
Football, Worldview and Collective Identities
Το ποδόσφαιρο ενσωματώνει μια εικόνα του σημερινού κόσμου, ταυτόχρονα συνεκτική και αμφιλεγόμενη. Κατ' αρχάς, το άθλημα εκφράζει αυτό που θεωρείται κλειδί της επιτυχίας στο σύγχρονο κόσμο: ένα συνδυασμό ατομικής αρετής και ομαδικής εργασίας, τύχης, κάποιας παράκαμψης των κανόνων και της εύνοιας των διαιτητών (που αντιπροσωπεύουν τη δικαιοσύνη). Κατά δεύτερο λόγο, παρέχει ένα χώρο έκφρασης συλλογικών ταυτοτήτων και τοπικών ή περιφερειακών ανταγωνισμών. Αυτή η ανακοίνωση βασίζεται σε έρευνα πεδίου που διενεργήθηκε στη Γαλλία, την Ιταλία και το Ιράν.
Καθ. Eva Cantarella ,
Body Culture, Women and Athletics
Τα αθλήματα και ο αθλητισμός στην αρχαία Ελλάδα ήταν δραστηριότητες που συνήθως σχετίζονταν με τους άνδρες, και κατ' επέκταση αναλύονται στο πλαίσιο των ανδρικών αξιών. Και οι γυναίκες όμως αθλούνταν και έπαιρναν μέρος σε αθλητικούς αγώνες. Στην ανακοίνωση αυτή περιγράφονται τα διάφορα αθλήματα στα οποία ασκούνταν οι γυναίκες στο ελληνικό κόσμο και εξετάζεται το νόημα και ο ρόλος της γυναικείας σωματικής άσκησης.
Καθ. Jinxia Dong ,
Women, Nationalism and the Beijing Olympics: Preparing for Glory
Από το 1984 τα εκπληκτικά επιτεύγματα των Κινέζων στους Ολυμπιακούς Αγώνες έχουν αλλάξει κατά πολύ την εικόνα που είχε ο κόσμος γι' αυτούς και έχουν προκαλέσει ισχυρά εθνικιστικά αισθήματα σε όλους τους Κινέζους, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Οι αθλήτριες της Κίνας, λόγω της αξιομνημόνευτης παρουσία τους στους διεθνείς Αγώνες αλλά και των αυξημένων πιθανοτήτων τους για την κατάκτηση μεταλλίων, είχαν προνομιακή μεταχείριση όσον αφορά την προπόνηση, τις παροχές και την υποστήριξη για να στελεχώσουν τις εθνικές ομάδες. Ως αποτέλεσμα, πέτυχαν πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα από τους άνδρες συναδέλφους τους στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Έτσι, οι γυναίκες έγιναν εθνικά σύμβολα και έλαβαν αξιοζήλευτη αναγνώριση, σεβασμό και ξεχωριστή θέση στην κοινωνία. Τα παραπάνω συνάδουν στο ότι υπάρχει σύνθετη σχέση μεταξύ εθνικισμού, αθλητισμού και φύλου. Ποια επίδραση έχει ο εθνικισμός στην αθλητική πολιτική και στη ζωή των γυναικών; Με ποιον τρόπο συντέλεσαν οι αθλητικές επιτυχίες στην αύξηση του πατριωτικού αισθήματος και στην αλλαγή της συμπεριφοράς απέναντι στις γυναίκες; Αυτά τα ερωτήματα πρέπει να διερευνηθούν.
Καθ. Cheryl Cole,
Enchanted Sporting Bodies & Sex Testing
Το 1968 η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) προώθησε μια πολιτική «εξακρίβωσης του φύλου», η οποία εξανάγκαζε όλες τις αθλήτριες, και μόνο τις αθλήτριες, να υποβάλλονται σε ελέγχους εξακρίβωσης φύλου εγκεκριμένους από τη ΔΟΕ. Η εξακρίβωση φύλου, της οποίας η υλοποίηση συνέπεσε με το φαινομενικά ηθικά ξεκάθαρο και σε όλες τις περιπτώσεις επιθυμητό έλεγχο κατά του ντόπινγκ, προκάλεσε αμφίσημες αντιδράσεις και αμφισβήτηση. Αν και ο λόγος του ελέγχου του φύλου είναι φαινομενικά διαφορετικός από εκείνον του ντόπινγκ, και οι δύο υπονοούν την έννοια της αποκλίνουσας σεξουαλικής συμπεριφοράς και της χρήσης αναβολικών. Και στις δύο περιπτώσεις γίνεται αναφορά σε ευρύ φάσμα ανθρώπων που βρίσκονται στο μεταίχμιο μεταξύ των δύο φύλων. Στην ανακοίνωση αυτή αμφισβητώ την καθιερωμένη κατηγοριοποίηση και τη γνώση που καθόρισαν μέχρι σήμερα τις ενέργειες των υποστηρικτών και των πολέμιων του ελέγχου του φύλου. Για να το επιτύχω αυτό θα δώσω έμφαση σε ένα συγκεκριμένο παραστατικό παράδειγμα, το οποίο προσέδωσε νόημα στον έλεγχο του φύλου στους Ολυμπιακούς Αγώνες: στην Αμερική του Ψυχρού Πολέμου.
Καθ. Andrew Stewart,
Nudity, the Olympics, and Greek Self-Fashioning
Η αποκλειστικά αρχαιοελληνική συνήθεια των αθλητών να διαγωνίζονται γυμνοί είναι ταυτόχρονα αινιγματική και διαβόητη. Στην ανακοίνωση αυτή σκιαγραφούνται οι πιθανές απαρχές της σε ταφικές και διαβατήριες τελετές ηρώων, ενώ καταδεικνύεται η φύση αυτής της συνήθειας, αποκλειστικά αντρικής, ως βασικό στοιχείο της «ανδροκρατούμενης Ελλάδας» - της δημοκρατικής ή σχεδόν δημοκρατικής πόλεως (μόνο στη Σπάρτη τα κορίτσια παραδοσιακά αθλούνταν γυμνά, για πολύ ειδικούς λόγους). Επίσης, εξετάζεται η ερωτική διάσταση του φαινομένου, τόσο στη ζωή όσο και στην τέχνη (μέσω του αγάλματος του γυμνού νικητή, στο οποίο αποτυπώνεται η στιγμή του κύδους, δηλαδή της δόξας). Τέλος, γίνεται αναφορά στο ρόλο των γυμνικών αθλοπαιδιών ως θεμέλιου λίθου του αυτοπροσδιορισμού των Ελλήνων απέναντι στους βαρβάρους.
Καθ. Manfred Laemmer,
Athens and Jerusalem: Greek Athletics and Jewish Identity
Με τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ανατολή (332-323 π.Χ.), οι πληθυσμοί της περιοχής βρέθηκαν κάτω από την επιρροή του ελληνικού πολιτισμού. Μαζί με την ελληνική γλώσσα και εκπαίδευση, υιοθέτησαν τη φυσική άσκηση του σώματος και τον αθλητισμό, καθώς επίσης και τη διοργάνωση δημόσιων εορτών που περιλάμβαναν και αγώνες. Οι Εβραίοι ήταν ο μόνος λαός που αντιστάθηκε σ' αυτή την εξέλιξη, λόγω της θρησκείας τους, που διέκειτο εχθρικά στην αφομοίωση. Εντούτοις, οι επονομαζόμενοι «Ελληνιστές» ίδρυσαν ένα γυμνάσιο στα Ιεροσόλυμα το 175/174 π.Χ. και έστειλαν αθλητές σε μια εορτή στην Τύρο. Η αντίσταση από εθνικές ιουδαϊκές ομάδες και η παρέμβαση του βασιλιά της Συρίας Αντιόχου Δ΄ του Επιφανούς οδήγησαν σε καταστροφή, η οποία καθόρισε τη στάση του συντηρητικού ιουδαϊσμού και του χριστιανισμού απέναντι στον αθλητισμό και τη φυσική αγωγή.
Δρ. Αθανάσιος Σίδερης,
The Athletic Body: Image and Power
Το άρθρο αυτό εξετάζει συνοπτικά τις σχέσεις μεταξύ των απεικονίσεων του αθλητικού σώματος και των εκφράσεων της εξουσίας, τόσο στην Αρχαιότητα όσο και στο σύγχρονο κόσμο. Ξεκινά με μια σύντομη επισκόπηση του ζητήματος και προχωρά στη διερεύνηση ορισμένων μοντέλων που εφηύραν και χρησιμοποίησαν οι Έλληνες για την αθλητική εικονογραφία. Παρακολουθεί την εξέλιξη των μοντέλων του «πολεμιστή», του «ήρωα», του «πολίτη» και του «ηγεμόνα» από την αρχαία Ελλάδα έως τι μέρες μας και προσδιορίζει δύο ακόμα μοντέλα, χαρακτηριστικά του 20ού αιώνα, τον «αθλητή του φασισμού» και τον «αθλητή της αγοράς».
Καθ. James-Anthony Mangan,
Icon of Munumental Brutality: Art and the Aryan Man
Στην απεικόνιση του ανδρικού γυμνού στην τέχνη τόσο ο εθνικοσοσιαλισμός όσο και ο άριος ρομαντισμός επιχείρησαν να υπερβούν τον αισθησιασμό και να υμνήσουν την υπεροχή. Ο φασισμός ήταν πουριτανικός. Τον απασχόλησε το ανδρικό γυμνό ως αντιπροσωπευτική εικόνα της πολιτικής εξουσίας. Το ισχυρό σώμα σηματοδοτούσε ένα ισχυρό κράτος. Η άρια φασιστική τέχνη αντιπροσώπευσε έναν επιθετικό εθνικισμό που βασιζόταν στην αγωνιστική αρρενωπότητα, η οποία εκφράστηκε συμβολικά με τις εικόνες του μυώδους γυμνού ανδρικού σώματος.
Αυτή η εμμονή με την ανδρική φυσιολογία ήταν ρατσιστική. Η τελειοποίηση του ανδρικού σώματος συμβόλιζε την τελειοποίηση του πνεύματος και της ψυχής και αντιπροσώπευε τη φυλετική ανωτερότητα που αντανακλούσε στην πολιτική υπεροχή. Το μυώδες ανδρικό σώμα συμβόλιζε την πολιτική βούληση, την εξουσία και την κυριαρχία. Εντούτοις, μέχρι την άνοδο του Γ' Ράιχ, στον πολιτισμό το «ανδρικό σώμα δεν είχε ποτέ πριν αναδειχθεί συνειδητά σε κεντρικό πολιτικό σύμβολο». Αυτή η ανάδειξη ήταν προϊόν της επιρροής των Ελλήνων, του άριου ρομαντισμού, της φυσιολατρικής θεοσοφίας του fin de siecle, του αντικτύπου των εικόνων του Μεγάλου Πολέμου, αλλά επίσης και της έκφρασης των πεποιθήσεων και της προβολής του φασιστικού οράματος και της ιδιοφυΐας του Arno Breker.
Καθ. Gregory Nagy,
The Athletic Ordeal of the "Apobates" at the Panathenaia
Η ανακοίνωση αυτή εξετάζει τη μαρτυρία των μελανόμορφων αγγείων που παρουσιάζουν το αθλητικό γεγονός που αποκαλείται «αγών αποβατικός», στο οποίο ο αθλητής, με την πανοπλία του οπλίτη, πηδούσε από ένα άρμα εν κινήσει. Στις απεικονίσεις αυτό το αθλητικό επίτευγμα σχετίζεται με το επικό θέμα του Αχιλλέα που τραβά πίσω από το άρμα του το άψυχο κορμί του Έκτορα. Επιθυμώ να καταδείξω ότι αυτός ο συσχετισμός δεν είναι αυθαίρετος αλλά, αντίθετα, είναι σχετικός με την τελετουργική διάσταση του αθλητισμού.
Καθ. Francois Lissarrague, Agon, Eikon: Visual and Aesthetic Aspects of Ancient Greek Athletism
Οι Αθηναίοι αγγειογράφοι του 6ου και του 5ου αιώνα π.Χ. παρήγαν ένα μεγάλο αριθμό εικόνων με αθλητικά θέματα. Αυτές οι εικόνες μάς πληροφορούν σχετικά με την προπόνηση και την άσκηση και μας βοηθούν να καταλάβουμε αρκετές τεχνικές λεπτομέρειες. Η ουσιαστική τους λειτουργία όμως δεν είναι να ικανοποιήσουν την περιέργεια των σύγχρονων αρχαιολόγων και των ιστορικών. Οι εικόνες αυτές δεν είναι τόσο ιστορικά δεδομένα ή καλλιτεχνικά έργα, όπως συνήθως τα αντιμετωπίζουμε, αλλά επιτελούν κοινωνική και πολιτισμική λειτουργία: Μέσα στο πλαίσιο τού αγωνιστικού και ανταγωνιστικού πνεύματος των αρχαίων Ελλήνων, υμνούν την ομορφιά και την αριστεία των νικητών. Οι αθλητικοί αγώνες είναι μια κοινωνική και τελετουργική συγκυρία, στην οποία η ομορφιά και η οπτική εμπειρία είναι ουσιώδεις. Στην ανακοίνωση αυτή έγινε η προσπάθεια να αναδειχθεί η οπτική και παραστατική αξία αυτών των αγγειογραφιών.
|
