το Βυζάντιο πολλοί συγγραφείς ασχολήθηκαν με τα ομηρικά έπη
και την ψευδο-ομηρική λογοτεχνία (υλικό του τρωικού κύκλου
που πλαισιώνει την αφήγηση των ομηρικών επών πριν και μετά
τη λήξη του Τρωικού πολέμου (προομηρικά και μεθομηρικά). Το
ενδιαφέρον για τον Όμηρο και το συναφές αφηγηματικό υλικό
αναβιώνει με ιδιαίτερη ένταση στο 12ο αιώνα, τόσο από φιλολογική
όσο και από λογοτεχνική άποψη.
Στη δημώδη λογοτεχνία, μολονότι έργα με θέματα του τρωικού
κύκλου εμφανίζονται καθυστερημένα σε σχέση με τη λόγια λογοτεχνία,
το ενδιαφέρον για το θρύλο της Τροίας και τις τύχες των ομηρικών
ηρώων θα πρέπει οπωσδήποτε να συσχετισθεί με τις τάσεις και
τα ενδιαφέροντα των λόγιων κύκλων. Πρέπει να επισημανθεί όμως
ότι τα περισσότερα έργα με ήρωες του τρωικού κύκλου ανήκουν
στο είδος της μυθιστορίας και ειδικά της ερωτικής. Έχουν μόνο
έμμεση σχέση με την ομηρική παράδοση και είναι αμφίβολο αν
οι συγγραφείς τους γνώριζαν τα ομηρικά κείμενα στο πρωτότυπο.
Το έργο Αχιλληίς (14ος αιώνας) μόνο κατ' όνομα σχετίζεται
με τον τρωικό κύκλο. Πρόκειται για ερωτική μυθιστορία, της
οποίας ο ήρωας και η πλοκή δεν έχουν καμία σχέση με τις περιπέτειες
του ομηρικού ήρωα. Η Διήγησις γεναμένη εν Τροία (15ος
αιώνας) αφηγείται την ιστορία του Πάρη και τον έρωτά του με
την Ελένη μέχρι τον αφανισμό της Τροίας. Ο Πόλεμος της
Τρωάδος αποτελεί παράφραση του γαλλικού μυθιστορήματος
Le Roman de Troie του Benoit de Sainte Maure, που γράφτηκε
στο 12ο αιώνα. Πρόκειται για ένα εκτενέστατο έργο που διηγείται
τα γεγονότα πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον Τρωικό πόλεμο.
Στην πραγματικότητα πρόκειται για μία προσαρμογή του τρωικού
μύθου επενδεδυμένου με την ατμόσφαιρα και τους κώδικες συμπεριφοράς
του φεουδαρχικού Μεσαίωνα. Το θέμα του πολέμου εναλλάσσεται
με το θέμα του έρωτα.
Αξίζει τέλος να αναφερθεί το έργο του
Κωνσταντίνου Ερμονιακού Ιλιάδα
(14ος αιώνας). Πρόκειται για παράφραση της Ιλιάδας, συμπληρωμένη
με στοιχεία για τη ζωή του Ομήρου, την κρίση του Πάρη και
την αρπαγή της Ελένης, που τελειώνει με την τύφλωση του βασιλιά
Πολυμήστορα και τη δολοφονία των γιων του.
|
Κωνσταντίνου
Ερμονιακού, Ιλιάδα (14ος αι.), E. Legrand (έκδ.), Bibliotheque
Grecque Vulgaire, τόμ. V, Παρίσι 1890, σ. 114-115.
Διήγησις
γεναμένη εν Τροία (15ος αι.), L. Norgaard, O. Smith (έκδ.),
A Byzantine Iliad, Κοπεγχάγη 1975, σ. 53.
Δίδουν βουλήν οι άρχοντες
μετά τους Τρωιλίτας/ ας παύσωμεν τον πόλεμον, ας χαλαρώση
η μάχη,/ ας ξέβη ο Πάρις έξωθεν μαζί να πολεμήση/ με της Ελένης
τον ανήρ και να μονομαχήσουν,/ είτις νικήση από τους δυο,
να πάρη την Ελένην,/ να λείψουσιν αι ταραχαί και αι αιματοχυσίαι./
Συγκαταβαίνουσιν οι δυο τον πόλεμο να ποίσου·/ [. . .]
θέλει η κόρη ν' ανεβή, θέλει να πα στον πύργον/ να παρακύψη
και να ιδή, τις εκ τους δυο κερδίση./ [. . .]
το να την δούσιν να διαβή, σηκώνουνται ολόρθοι/ όλοι επροσηκώθησαν,
άπαντες προσκυνούσιν,/ στρέφουνται βλέπουσιν το φως την Αφροδίτην
τ' άστρον,/ το του ηλιού απόκομμα, του ουρανού κομμάτι.
Πόλεμος
της Τρωάδος, Μ. Παπαθωμόπουλος, E. Jeffreys (έκδ.), Ο
Πόλεμος της Τρωάδος, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1996, σ. 494-495.
|