Περιεχόμενα
Μήτσος Mπιλάλης
Σπουδάζοντας μπροστά στην οθόνη: η
διείσδυση των διαδραστικών
τεχνολογιών στις εκπαιδευτικές
πρακτικές των ιστορικών κατά την
εξαετία 1994-1999
Διαβάστε την περίληψη, ή
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο
Μαρία Ρούσσου
H xρήση διαδραστικών μέσων στο χώρο του μουσείου
Διαβάστε την περίληψη
Βαγγέλης Χριστοδούλου
Τρισδιάστατες αναπαραστάσεις
αρχαιολογικών μνημείων και η υποδοχή
τους από το πλατύ κοινό
Διαβάστε την περίληψη
Λίλα Πατσιάδου
H βοιωτική κοροπλαστική κατά την
κλασική περίοδο (475-330 π.X.)
Διαβάστε την περίληψη
Aφροδίτη Kαμάρα
Oμιλείτε ελληνικά; H χρήση της ελληνικής
γλώσσας στις "νεκρές πόλεις" της
βορείου Συρίας κατά την ύστερη αρχαιότητα
Διαβάστε την περίληψη
Bασίλης Σιαμέτης
Tο καθολικό της μονής Aγίας Παρασκευής Bίκου
στο Mονοδένδρι Zαγορίου: η δεύτερη φάση τοιχογράφησης (1689)
Διαβάστε την περίληψη
Eλένη Γκαρά
Δολοφόνοι και δικαστές στην οθωμανική Bέροια
Διαβάστε την περίληψη
Seyyed Mohammad T. Shariat-Panahi
Φορολογία στον καζά Θεσσαλονίκης, 1768-1770
Διαβάστε την περίληψη
Aντώνης Aναστασόπουλος
Oι οθωμανικοί ιεροδικαστικοί κώδικες (σιτζίλ)
της Bέροιας: προβλήματα ταξινόμησης
Διαβάστε την περίληψη
Γιώργος Tζεδόπουλος
H ενσωμάτωση του ρεμπελιού των
ποπολάρων στην ελληνική εθνική ιστορία
Διαβάστε την περίληψη
Aιμιλία Σαλβανού
H δομή της συγγένειας στο "Καρλακοχώρι"
της Kέρκυρας: αμφιπλευρικότητα και
επιβίωση πατρογραμμικών στοιχείων
Διαβάστε την περίληψη
Περιλήψεις
Μήτσος Mπιλάλης,
Σπουδάζοντας μπροστά στην οθόνη: η
διείσδυση των διαδραστικών
τεχνολογιών στις εκπαιδευτικές
πρακτικές των ιστορικών κατά την
εξαετία 1994-1999
Στο άρθρο εξετάζεται το ζήτημα της
εισαγωγής των νέων τεχνολογικών δομών
στα κέντρα ιστορικής έρευνας και
εκπαίδευσης. Το ζήτημα προσεγγίζεται
σε δύο επίπεδα: Στο πρώτο μέρος
επιχειρείται σύντομη επισκόπηση των
κυριότερων εξελίξεων οι οποίες
συντελέστηκαν κατά την τελευταία
επταετία του 20ού αιώνα και συνέδεσαν
δεδομένες εκπαιδευτικές λειτουργίες
με τον κυβερνοχώρο. Στο δεύτερο μέρος
διερευνώνται οι προσλήψεις των
εξελίξεων αυτών από τις ίδιες τις
κοινότητες των ιστορικών.
Υποστηρίζεται η άποψη πως, τουλάχιστον
στην παρούσα φάση, οι προοπτικές της
παραπάνω διείσδυσης δεν καθορίζονται
τόσο από την εργαλειακή χρήση των νέων
τεχνολογιών, όσο από την ετοιμότητα
υποδοχής της καινοτομίας εκ μέρους των
υποκειμένων της ιστορικής έρευνας και
των μελών των εκπαιδευτικών κοινοτήτων.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο
Μαρία Ρούσσου, H xρήση
διαδραστικών μέσων στο χώρο του μουσείου
Καθώς τα μουσεία υιοθετούν
εξελιγμένη ψηφιακή τεχνολογία στις
εκθέσεις και σε άλλα προγράμματά τους
για να αναπαραστήσουν εικονικά ένα
αντικείμενο ή ένα γεγονός, μια νέα
πραγματικότητα διαμορφώνεται στο
μουσειακό χώρο, με θετικές και
αρνητικές προεκτάσεις. Οι θετικές
προεκτάσεις αφορούν, μεταξύ άλλων, στην
ενίσχυση του παιδαγωγικού ρόλου του
μουσείου. Από την άλλη πλευρά, η χρήση
υψηλής τεχνολογίας παρουσιάζει σοβαρά
μειονεκτήματα που έχουν σχέση με το
κόστος αγοράς και συντήρησης τέτοιου
είδους τεχνολογίας, με το ευρύτερο και
πιο σύνθετο κοινό στο οποίο
απευθύνονται, καθώς και με τη
δημιουργία των σχετικών προγραμμάτων.
Παρ' όλα αυτά όμως, μουσεία σ' ολόκληρο
τον κόσμο αξιοποιούν την τεχνολογία με
πρωτοποριακό τρόπο, τόσο για
εκπαιδευτικούς όσο και για
καλλιτεχνικούς σκοπούς. Σε αυτή την
εργασία καταγράφονται μερικές σκέψεις
με βάση την εμπειρία που έχει αποκτηθεί
από τη χρήση διαδραστικών μέσων στο
Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, το οποίο
χρησιμοποιεί εξελιγμένα ψηφιακά μέσα
και εικονική πραγματικότητα για να
αναπαραστήσει αρχαία μνημεία και
πόλεις και να αποδώσει μ' αυτό τον τρόπο
ιστορικές πληροφορίες για
εκπαιδευτικούς σκοπούς.
Βαγγέλης
Χριστοδούλου, Τρισδιάστατες
αναπαραστάσεις αρχαιολογικών μνημείων
και η υποδοχή τους από το πλατύ κοινό
Το εργαστήριο παραγωγής
τρισδιάστατων αναπαραστάσεων του
Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού
επεξεργάζεται τρισδιάστατα ψηφιακά
μοντέλα αρχαιολογικών χώρων και
μνημείων. Παράγονται τρεις κατηγορίες
μοντέλων: φωτορεαλιστικής απόδοσης,
τρισδιάστατα γραφικά σε μορφή VRML, τα
οποία χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο
στο Διαδίκτυο, και τρισδιάστατα
γραφικά για χρήση σε μηχανήματα
επίδειξης εικονικής πραγματικότητας.
Στο άρθρο παρουσιάζεται η μεθοδολογία
παραγωγής των τρισδιάστατων
αναπαραστάσεων, o τρόπος με τον οποίο το
κοινό ανταποκρίνεται σε αυτές και ο
προβληματισμός σχετικά με τη σύζευξη
των νέων αυτών τεχνολογικών
δυνατοτήτων με την ιστορία και την
αρχαιολογία.
Λίλα Πατσιάδου, H
βοιωτική κοροπλαστική κατά την κλασική
περίοδο (475-330 π.X.)
Στόχος της σύντομης αυτής μελέτης
είναι μια γενική παρουσίαση της
εξέλιξης της βοιωτικής κοροπλαστικής
κατά την κλασική περίοδο. Δεδομένου του
γεγονότος ότι η ευρύτερη περιοχή της
Βοιωτίας ήταν ένα από τα πιο
αντιπροσωπευτικά κέντρα κοροπλαστικής
του αρχαίου ελληνικού κόσμου, κρίθηκε
σκόπιμη και μια -συνοπτική έστω-
αναφορά στη διαχρονική παραγωγή των
εργαστηρίων της.
Το υλικό εξετάζεται με γνώμονα τις
τεχνοτροπικές ιδιαιτερότητες των
βασικών του τύπων κατά τον 5ο και τον 4ο
αιώνα π.Χ. Δίνεται επίσης έμφαση στις
τεχνικές κατασκευής και διακόσμησης,
καθώς και στις σχέσεις με άλλα
σημαντικά εργαστήρια και τη μεγάλη πλαστική.
Aφροδίτη Kαμάρα, Oμιλείτε
ελληνικά; H χρήση της ελληνικής γλώσσας
στις "νεκρές πόλεις" της βορείου
Συρίας κατά την ύστερη αρχαιότητα
Οι "νεκρές πόλεις" της βορείου
Συρίας είναι ένα σύνολο ρωμαϊκών και
υστερορωμαϊκών οικισμών μικρής και
μεσαίας έκτασης που στην αρχαιότητα
συνδέονταν διοικητικά με μεγάλες
πόλεις όπως η Αντιόχεια και η Απάμεια.
Παρά το γεγονός ότι η περιοχή είχε
περάσει σε ρωμαϊκά χέρια ήδη από τον 1ο
αιώνα π.Χ., τα λατινικά
χρησιμοποιήθηκαν ελάχιστα σε
επιγραφές. Η κύρια γλώσσα των επιγραφών
είναι τα ελληνικά. Η χρήση των
ελληνικών στις επιγραφές τονώνεται με
την εξάπλωση του χριστιανισμού,
τουλάχιστον μέχρι τα τέλη του 5ου αιώνα,
οπότε εμφανίζονται και οι πρώτες
επιγραφές στα συριακά, στην αραμαϊκή
διάλεκτο των αυτοχθόνων. Η
παρατεταμένη αυτή χρήση των ελληνικών
φαίνεται ότι οφείλεται κυρίως στις
στενές σχέσεις του κλήρου των
αγροτικών περιοχών με το Πατριαρχείο
Αντιοχείας, ενώ μετά τα μέσα του 5ου
αιώνα η ύπαιθρος βρίσκεται κάτω από την
ολοένα αυξανόμενη επιρροή των μοναχών,
που στην πλειονότητά τους είναι
πολέμιοι του δόγματος της Χαλκηδόνας
και οπαδοί της μονοφυσιτικής
αλεξανδρινής θεολογίας.
Bασίλης Σιαμέτης, Tο
καθολικό της μονής Aγίας Παρασκευής Bίκου
στο Mονοδένδρι Zαγορίου: η δεύτερη φάση
τοιχογράφησης (1689)
Η παρούσα μελέτη αφορά τη μονή Αγίας
Παρασκευής Μονοδενδρίου, και
συγκεκριμένα τη δεύτερη φάση της
εντοίχιας διακόσμησης του καθολικού. Η
φάση αυτή χρονολογείται, σύμφωνα με
αφιερωματική επιγραφή, στα 1689 και
περιλαμβάνει τις παραστάσεις του
νότιου τοίχου του μονόχωρου ναού,
διευθετημένες σε τρεις επάλληλες ζώνες:
επτά σκηνές από το Δωδεκάορτο, μία
ομάδα δώδεκα ολόσωμων αγίων και μία
ταινία με γεωμετρική διακόσμηση. Η
εικονογραφική ανάλυση των
τοιχογραφιών αποδεικνύει ότι
ακολουθήθηκαν καθιερωμένα σχήματα της
κρητικής σχολής, κυρίως εκείνα που
χρησιμοποιήθηκαν για τη διακόσμηση
φορητών εικόνων και για την
εικονογράφηση του Ακαθίστου. Σε
ορισμένες περιπτώσεις οι συνθέσεις
εμπλουτίζονται με ελάχιστα λαϊκά
μοτίβα. Η περιορισμένη έκταση της
διακοσμημένης επιφάνειας και η ενιαία
τεχνοτροπία της διακόσμησης
φανερώνουν ότι πρόκειται για το έργο
ενός μόνο καλλιτέχνη, η ταυτότητα του
οποίου μας είναι άγνωστη, και κατά
συνέπεια μόνο υποθετικά θα μπορούσαμε
να μιλήσουμε για αυτόν.
Eλένη Γκαρά, Δολοφόνοι
και δικαστές στην οθωμανική Bέροια
Το άρθρο εξετάζει τις διαδικασίες
εξιχνίασης του εγκλήματος, δίκης και
εφαρμογής της ποινής στην Οθωμανική
Αυτοκρατορία κατά το 17ο αιώνα. Για την
προσέγγιση του θέματος
χρησιμοποιείται ως παράδειγμα η
υπόθεση δολοφονίας του σούμπαση Μιρζά,
η οποία έλαβε χώρα στη Βέροια τον
Ιούνιο του 1620. Η αφήγηση ακολουθεί από
κοντά τα βήματα των αρχών και των
προσώπων που ενεπλάκησαν στην υπόθεση
αυτή, έχοντας για οδηγό τα κείμενα των
πηγών, τρεις καταχωρίσεις από τους
οθωμανικούς ιεροδικαστικούς κώδικες
της Βέροιας.
Seyyed Mohammad T. Shariat-Panahi,
Φορολογία στον καζά Θεσσαλονίκης, 1768-1770
Η μελέτη ασχολείται με τη φορολόγηση
των κατοίκων του καζά (διοικητική
περιφέρεια) Θεσσαλονίκης κατά τα δύο
πρώτα έτη του Α' Ρωσο-οθωμανικού
πολέμου (1768-1774). Kεντρικό θέμα του άρθρου
αποτελεί η αύξηση της φορολογικής
επιβάρυνσης του καζά με αφορμή τον
πόλεμο, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την
έντονη αντίδραση των κατοίκων. Μετά από
μια σύντομη παρουσίαση του ιστορικού
και γεωγραφικού πλαισίου, καθώς και του
φορολογικού καθεστώτος των κατοίκων,
εξετάζεται η φορολογία των ετών 1768-1770.
Στο επίκεντρο της έρευνας βρίσκονται η
συμμετοχή του καζά Θεσσαλονίκης στα
φορολογικά εισοδήματα του οθωμανικού
κράτους, καθώς και οι αντιδράσεις της
τοπικής κοινωνίας.
Aντώνης Aναστασόπουλος, Oι
οθωμανικοί ιεροδικαστικοί κώδικες (σιτζίλ)
της Bέροιας: προβλήματα ταξινόμησης
Το άρθρο ξεκινά με την ιστορία των
ιεροδικαστικών κωδίκων (σιτζίλ) της
Βέροιας από την ανεύρεσή τους στο παλιό
οθωμανικό δικαστήριο της πόλης το 1918
και εξής. Η αναδρομή αυτή αξιοποιείται
για να δοθούν ερμηνείες και να
προταθούν λύσεις σε δύο ζητήματα:
πρώτον, την αρίθμηση που φέρουν κάποιοι
κώδικες στο εξώφυλλό τους και η οποία
δε συμφωνεί με το σημερινό κατάλογο του
αρχείου της Βέροιας και, δεύτερον, το
φαινομενικά παράλογο τρόπο με τον
οποίο έχει γίνει η σελιδαρίθμηση των
κωδίκων. Με τη βοήθεια και του
παραρτήματος αποδεικνύεται πως οι
αριθμήσεις αυτές έχουν σειρά και
λογική που προκύπτουν από τον τρόπο
αρχειακού χειρισμού των κωδίκων κατά
τον 20ό αιώνα.
Γιώργος Tζεδόπουλος,
H ενσωμάτωση του ρεμπελιού των
ποπολάρων στην ελληνική εθνική ιστορία
Ως ρεμπελιό των ποπολάρων είναι
γνωστή η εξέγερση του αστικού
πληθυσμού της βενετοκρατούμενης
Ζακύνθου στα 1628. Μέχρι πρόσφατα η
μοναδική μας σχεδόν πηγή για την
εξέγερση ήταν το χρονικό ενός
συγχρόνου των γεγονότων, του Ζακύνθιου
'Αγγελου Σουμάκη. Η πενία των πηγών
υποβοήθησε την αντιμετώπιση του
ρεμπελιού από την ελληνική
ιστοριογραφία με όρους περισσότερο
ιδεολογικούς παρά επιστημονικούς. Στο
άρθρο παρουσιάζεται ο τρόπος με τον
οποίο οι Έλληνες ιστορικοί του 19ου
αιώνα ενσωμάτωσαν το ρεμπελιό στον
κορμό της εθνικής ιστορίας και το
επιστράτευσαν ως νομιμοποιητικό
επιχείρημα στις πολιτικές και
ιδεολογικές αντιπαραθέσεις της εποχής.
Aιμιλία Σαλβανού, H
δομή της συγγένειας στο "Kαρλακοχώρι"
της Kέρκυρας: αμφιπλευρικότητα και
επιβίωση πατρογραμμικών στοιχείων
Το άρθρο αφορά στη δομή της
συγγένειας σε μια κοινότητα της
Κέρκυρας και συγκεκριμένα στη
γενεαλογική μνήμη, στη γονική
μεταβίβαση περιουσίας, στις γαμήλιες
στρατηγικές και στις πρακτικές
μεταγαμήλιας εγκατάστασης. Βασική θέση
του άρθρου είναι ότι, αν και η κοινότητα
διατείνεται ότι αναγνωρίζει την
αμφίπλευρη συγγένεια, στην
πραγματικότητα έχει έντονες
πατρογραμμικές τάσεις, γεγονός που
επηρεάζει την καθημερινότητα των μελών
της, αφού συντείνει τόσο στην πρόκριση
του εθιμικού δικαίου έναντι του
Αστικού Κώδικα, όσο και στην ουσιαστική
οριοθέτηση της συγγένειας και της
γενεαλογικής μνήμης. Η έρευνα
στηρίχτηκε στην πρακτική των
συνεντεύξεων "ανοικτού" τύπου και
ερωτηματολογίου, καθώς και στην έρευνα
αρχειακού υλικού στο Πρωτοδικείο
Κέρκυρας και στο υποθηκοφυλακείο της κοινότητας.
|
