α Πτωχοπροδρομικά ποιήματα παρουσιάζουν εξαιρετικό
ενδιαφέρον. Πρόκειται για τέσσερα σατιρικά ποιήματα, τα οποία
σύμφωνα με ορισμένες μαρτυρίες της χειρόγραφης παράδοσης αποδίδονται
στο
Θεόδωρο Πρόδρομο. Αρκετοί
σύγχρονοι μελετητές υποστηρίζουν την απόδοσή τους στο γνωστό
λόγιο της αυλής των Κομνηνών, βάσει τεχνικών και θεματικών
ομοιοτήτων με άλλα λόγια έργα του, σατιρικά και ιστορικά.
Στο Θεόδωρο Πρόδρομο αποδίδονται και άλλα δημώδη κείμενα με
συναφές ύφος και θεματολογία.
Στο πρώτο ποίημα ο αφηγητής, ένας φτωχός λόγιος, ζητά οικονομική
ενίσχυση από τον αυτοκράτορα, για να γλιτώσει από την γκρίνια
της στρίγκλας γυναίκας του και τις ταπεινώσεις στις οποίες
τον υποβάλλει. Στο δεύτερο ο συγγραφέας-αφηγητής αποβλέπει
στην ευεργεσία του σεβαστοκράτορος, για να γλιτώσει από την
έσχατη ένδεια στην οποία έχει υποπέσει. Στο τρίτο ποίημα ο
συγγραφέας αφηγητής, που είναι φτωχός λόγιος, αναθεματίζει
τις συμβουλές του πατέρα του να μορφωθεί, ώστε να γίνει πλούσιος,
και συγκρίνει τη συνεχή του πείνα με τη χορτάτη ζωή που κάνουν
οι χειρώνακτες γείτονές του και άλλοι μεροκαματιάρηδες που
ασχολούνται με ταπεινά επαγγέλματα. Στο τέταρτο ποίημα ο αφηγητής,
ένας φτωχός μοναχός, παραπονιέται για την κακομεταχείριση
και την πείνα που υφίσταται στο μοναστήρι, ενώ οι πλούσιοι
μοναχοί ζουν με πολυτέλεια.
Ο γλωσσικός χαρακτήρας των ποιημάτων αυτών είναι μεικτός.
Χρησιμοποιείται λόγια γλώσσα στο προοίμιο, στον επίλογο και
στις ενδιάμεσες αποστροφές στο υψηλά ιστάμενο πρόσωπο, στο
οποίο απευθύνεται ο αφηγητής και ζητά ευεργεσία. Η δημώδης
γλώσσα χρησιμοποιείται στα ενδιάμεσα μέρη που περιγράφονται
τα κακοπαθήματα του αφηγητή λόγω της πενίας του. Το θέμα της
υλικής πενίας συνδυάζεται και παραλληλίζεται συστηματικά με
το θέμα της γλωσσικής πενίας μέσω της χρήσης της δημώδους
γλώσσας.
|
Ποίημα
ΙΙΙ, H. Eideneier (έκδ.), Ptochoprodromos, Κολονία
(Romiosini) 1991, σ. 119-120, 124.
|