Ο Ξενοφών γεννήθηκε μεταξύ του 431 και 429 π.Χ. στο δήμο των Ερχιέων της Αττικής, στην περιοχή των σημερινών Σπάτων, και πέθανε λίγο μετά το 355 π.Χ. Προερχόταν από εύπορη οικογένεια, όπως δείχνει και το γεγονός ότι υπηρέτησε στο σώμα των Ιππέων. Μετά από προτροπή φίλων του συμμετείχε στο μισθοφορικό σώμα που εκστράτευσε μαζί με τον Κύρο εναντίον του πέρση βασιλιά Αρταξέρξη Β'. Μετά τη μάχη στα Κούναξα και το θάνατο του Κύρου (401) ο Ξενοφών ανέλαβε την επιστροφή των ελλήνων μισθοφόρων στην Ελλάδα. Για σύντομο χρονικό διάστημα παρέμεινε στη Θράκη ως μισθοφόρος του βασιλιά Σεύθη των Οδρυσών. Εκεί γνώρισε και παντρεύτηκε τη Φιλησία, με την οποία έζησε ως το τέλος της ζωής του.

Το 399 ήρθε σε επαφή με μονάδες του σπαρτιατικού στρατού στα παράλια της Μικράς Ασίας, των οποίων την αρχηγία ανέλαβε το 396 ο Αγησίλαος. Αυτόν ακολούθησε ο Ξενοφών εντυπωσιασμένος από την προσωπικότητά του. Μαζί του συμμετείχε στη μάχη της Κορώνειας (394) εναντίον ενός ευρύτερου αντισπαρτιατικού συνασπισμού, στον οποίο πρωτοστατούσαν η Αθήνα και η Θήβα. Για τη συμμετοχή του αυτή στο νικηφόρο σπαρτιατικό στρατό εξορίστηκε από την Αθήνα. Οι Σπαρτιάτες τού προσέφεραν προξενία, άδεια παραμονής στη Σπάρτη, και του παραχώρησαν μεγάλο κτήμα στο Σκιλλούντα, κοντά στην Ολυμπία, όπου έζησε επί 20 χρόνια. Η ήττα των Σπαρτιατών από τους Θηβαίους στα Λεύκτρα (371) ανάγκασε τον Ξενοφώντα να μετακομίσει στην Κόρινθο. Όταν το 365 οι σχέσεις Αθήνας και Σπάρτης εξομαλύνθηκαν με σκοπό την αντιμετώπιση των Θηβαίων, οι Αθηναίοι ακύρωσαν το ψήφισμα για την εξορία του Ξενοφώντα. Πότε γύρισε στην Αθήνα είναι άγνωστο.

Η συγγραφή του πολυσχιδούς έργου που άφησε πίσω του θεωρείται ότι άρχισε όταν εγκαταστάθηκε στο Σκιλλούντα. Η ομαδοποίηση των έργων του καθώς και η χρονολογική κατάταξή τους δεν είναι εύκολη. Θεωρείται ότι προηγήθηκαν τα ιστορικά (Kύρου Ανάβασις, Ελληνικά, Αγησίλαος, Λακεδαιμονίων Πολιτεία, Κύρου Παιδεία), ακολούθησαν εκείνα που είχαν ως θέμα το Σωκράτη, τα λεγόμενα σωκρατικά (Απολογία Σωκράτους, Απομνημονεύματα, Συμπόσιον) και τελευταία γράφτηκαν τα διδακτικά (Περί Ιππικής, Ιππαρχικός, Οικονομικός, Ιέρων, Πόροι).

| εισαγωγή | τέχνες | γράμματα | εκπαίδευση | θρησκεία |	Κλασική Εποχή
Σημείωση: Επιλέγοντας τις εικόνες μπορείτε να δείτε αυτές σε μεγέθυνση, καθώς και τις επεξηγήσεις τους. Οι υπογραμμισμένες παραπομπές (links) οδηγούν σε σχετικά με αυτές κείμενα, ενώ οι μη υπογραμμισμένες αποτελούν επεξηγηματικό γλωσσάρι.