Το Συμπόσιο του Πλάτωνα μας δίνει πολλές πληροφορίες για τα αισθητικά ενδιαφέροντα των συμπολιτών του. Οι μορφωμένοι Αθηναίοι της εποχής, οι ρήτορες, οι ραψωδοί και οι καλλιτέχνες προέβαιναν σε ζωηρές συζητήσεις για τον Όμηρο, τον Παρθενώνα, τα έργα του Παρράσιου και τις τραγωδίες του Ευριπίδη. Ο Πλάτων ξεπερνώντας αυτό το πρώτο επίπεδο έθεσε σημαντικά αισθητικά ερωτήματα με πρωτοφανή οξυδέρκεια και σαφήνεια. Σε πολλά από αυτά έδωσε αξιοσημείωτες απαντήσεις με πειστικά επιχειρήματα. Τα έργα στα οποία κυρίως εκτίθενται αυτές οι θέσεις είναι ο Ίων, το Συμπόσιο και η Πολιτεία από τα πρώιμα και ο Φαίδρος, ο Σοφιστής και οι Νόμοι από τα ύστερα. Συνοπτικά, ορισμένες στοιχειώδεις έννοιες της πλατωνικής αισθητικής θεωρίας είναι οι εξής:
Για τον Πλάτωνα τέχνη είναι η ικανότητα να κάνουμε κάτι που απαιτεί επιδεξιότητα, εξειδίκευση και γνώσεις. Χωρίζει τις τέχνες σε αποθησαυριστικές και παραγωγικές. Τοποθετεί δίπλα δίπλα τη ζωγραφική με την υφαντική και την αρχιτεκτονική με την επιπλοποιία. Δεν τις διακρίνει δηλαδή, όπως συνηθίζουμε σήμερα, σε καλές και χρηστικές τέχνες. Φαίνεται όμως πως σιωπηρά δέχεται κάποια διάκριση μεταξύ των καλών τεχνών και των χειροτεχνικών. Στην Πολιτεία και τους Νόμους κάθε φορά που θέλει να μιλήσει για την ανώτερη σύμφωνα με τον ίδιο τέχνη, την πολιτική ικανότητα, τη συγκρίνει με τη σύνθεση της τραγωδίας, το χρωμάτισμα ενός γλυπτού ή τη ζωγραφική.
 Κάθε παραγωγική δραστηριότητα που έχει ένα σκοπό και ακολουθεί ένα σχέδιο, για τον Πλάτωνα, είναι μίμηση. Αυτόν τον όρο (ή καλύτερα αυτό το σύμπλεγμα εννοιών) δεν κατόρθωσε να τον αποσαφηνίσει και συχνά τον χρησιμοποίησε συνωνυμικά προς τη μέθεξιν, την ομοίωσιν και την παραπλησία. Ο Πλάτων θεωρεί απαραίτητο ένα βαθμό σκόπιμης παραμόρφωσης κατά τη μίμηση, προκειμένου να επιτευχθεί η απατηλή ομοιότητα με την αρχετυπική ιδέα, τη μορφήν. Αυτές οι απόψεις ήταν σίγουρα γνωστές στους αρχιτέκτονες του Παρθενώνα, όπου για παράδειγμα, ο ακρογωνιαίος κίονας έχει κατασκευαστεί παχύτερος με σκοπό να φαίνεται ισοπαχής με τους υπόλοιπους. |
 |
Για τον Πλάτωνα πίσω από κάθε έργο που θεωρούμε ωραίο βρίσκεται το αρχέτυπο της ωραιότητας. Το ίδιο το έργο δεν είναι παρά ο οδηγός που μας φέρνει πάλι στη μορφήν του ωραίου. Η ψυχή μας γνώριζε την ιδανική αυτή ομορφιά, αλλά με την έλευσή της στον κόσμο την ξέχασε. Αυτό είναι το δόγμα του Πλάτωνα για την ανάμνησιν. Με το στόμα της Διοτίμας στο Συμπόσιο ο Πλάτων μάς λέει ότι από τη σωματική ομορφιά μπορούμε να περάσουμε στην πνευματική, κατόπιν στην ομορφιά των θεσμών, των νόμων και των επιστημών και τέλος στην ουσιαστική, ακέραιη και αμιγή ομορφιά.
Ο ρόλος της τέχνης, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, είναι εξαιρετικά σημαντικός, γιατί μπορεί να ενδυναμώσει χαρακτήρες και να καλλιεργήσει αρετές, οπότε πρόκειται για ωφέλιμη ηδονή. Mπορεί όμως επίσης να έχει εκφυλιστικές και καταστροφικές παρενέργειες. Για το λόγο αυτό θεωρεί αδιανόητο να επιτρέπεται στους ανθρώπους να παίζουν ελεύθερα με τέτοια επικίνδυνα πράγματα όπως οι τραγωδίες και οι μουσικές συνθέσεις. Η επιτήρηση της τέχνης πρέπει να ασκείται από το νομοθέτη και τα έργα να υποβάλλονται σε λογοκρισία. Η θέση του αυτή, παρότι είναι εκείνη που έχει επικριθεί περισσότερο από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα, αποτελεί ένα αυστηρά λογικό συμπέρασμα, αν ληφθεί υπόψη ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόταν τη φύση της τέχνης και την ουσία της αρετής.
 |
 |
|
| |
|||
| |||