Μόνο αν ο χωρικός συμβάλλει και ο ίδιος με όλες του τις δυνάμεις στις εργασίες του αγροκτήματος μπορεί να διασφαλίσει τη συντήρηση του οίκου και την κοινωνική του θέση μέσα στο χωριό. Γι' αυτό η κοινότητα μέσα από τα γνωμικά της απαιτεί από το χωρικό να είναι φιλόπονος και να μην επαναπαύεται πριν εκτελεστούν όλες οι απαραίτητες εργασίες: «γιατί η Πείνα είναι πάντα σύντροφος του αργού ανθρώπου», «Κι η δουλειά καμιά ντροπή δεν είναι, η αργία είναι ντροπή», «Αυτό που είναι αποθηκευμένο στο σπιτικό έγνοια δε δίνει στον άνθρωπο».

Ο Ησίοδος στο έργο του απευθύνεται επανειλημμένα στον αδερφό του Πέρση και τον παρακινεί να μην παραμελεί τη δουλειά του. Γιατί μόνο αυτός που έδωσε όλες του τις δυνάμεις στο αίτημά του και πρόβλεψε έγκαιρα για τα πάντα μπορεί να υπολογίζει στη βοήθεια των γειτόνων του. Επειδή η δυνατότητα βοήθειας ήταν περιορισμένη, η κοινότητα δεν έδειχνε κατανόηση για το μαλθακό χωρικό (άεργο) που αργότερα βρισκόταν εξαρτημένος από τη βοήθειά της.

Τι παθαίνει ο άεργος μας το διηγείται ο μύθος του Aισώπου για τον τζίτζικα και το μέρμηγκα. Οι μύθοι είναι μια περαιτέρω μορφή αφήγησης, με την οποία οι αγροτικές κοινωνίες διαφυλάττουν τη σοφία του καθημερινού βίου. Ο τζίτζικας πέρασε όλο το καλοκαίρι τραγουδώντας, δηλαδή άεργος, και δεν έδειξε καμιά πρόβλεψη για το χειμώνα. Όταν το χειμώνα πεινασμένος ζήτησε βοήθεια από το μέρμηγκα, εκείνος τον έδιωξε, γιατί θεώρησε ότι ήταν ο ίδιος υπεύθυνος για τη φτώχεια του. Οι μύθοι καταλήγουν κατά κανόνα σε ένα ηθικό δίδαγμα σε μορφή γνωμικού, το επιμύθιο. Ο παρόμοιος μύθος του μοσχαριού και του τράγου, στον οποίο το άεργο μοσχάρι σφάζεται σε μια γιορτή, τελειώνει με το δίδαγμα: «Ο μύθος μάς δείχνει ότι κίνδυνος απειλεί τον τεμπέλη».

Η άρνηση της βοήθειας στον τεμπέλη δεν έρχεται σε αντίθεση με την προθυμία βοήθειας στο γείτονα. Αλλά όποιος θέλει να εξασφαλίσει τη βοήθεια των γειτόνων στην ανάγκη του είναι υποχρεωμένος να τηρεί τους κανόνες του χωριού. Οι χωρικοί γνωρίζουν πως ο θεσμός της καλής γειτονίας μπορεί μόνο να λειτουργήσει, αν πρώτα ο καθένας έχει καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια να αποφύγει να βρεθεί σε δύσκολη θέση. ’λλωστε η δυνατότητα των γειτόνων να βοηθήσουν είναι περιορισμένη.

Ο Ησίοδος δίνει επίσης ακριβέστατες υποδείξεις για το πώς μπορεί κανείς να προλάβει τέτοια περιστατικά: Όχι μόνο με ακατάπαυστη δουλειά αλλά και με την έγκαιρη συντήρηση των εργαλείων: τις εποχές του έτους που «κόβει» η δουλειά ο χωρικός πρέπει να ασχολείται με την κατασκευή γεωργικών εργαλείων. Προληπτικά πρέπει να κατασκευάσει ένα δεύτερο υνί, σε περίπτωση που σπάσει το πρώτο. Πρέπει επίσης ο χωρικός να έχει σκύλο για προστασία από τους κλέφτες.