ε αυτό το είδος ανήκουν ποιήματα επικής μορφής με ιστορικό
πυρήνα. Κοινό χαρακτηριστικό τους είναι ο εγκωμιαστικός τους
χαρακτήρας. Το εγκώμιο απευθύνεται προς τον ίδιο τον αυτοκράτορα,
τα μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας ή ακόμη και άλλα εξέχοντα
πρόσωπα της πολιτικής και στρατιωτικής ζωής. Οι ποιητές προέρχονται
συνήθως από το περιβάλλον του παλατιού. Στα ποιήματά τους
προβάλλουν την αυτοκρατορική ιδεολογία και συχνά βασίζονται
σε προσωπικές εμπειρίες τους. Γι' αυτό το λόγο η αξία τους
ως ιστορική πηγή είναι συχνά σημαντική.
Πολλά έργα του 5ου και του 6ου αιώνα τα γνωρίζουμε μόνο αποσπασματικά,
ενώ άλλα πρωιμότερα δε σώθηκαν. Αξιόλογοι ποιητές αυτού του
είδους είναι ο
Γεώργιος Πισίδης (7ος αιώνας),
που εξύμνησε σε χιλιάδες δωδεκασύλλαβους στίχους τις αρετές
του αυτοκράτορα
Ηρακλείου και ιδιαίτερα τις
πολεμικές επιτυχίες του κατά των Περσών και των Αβάρων. Ο
Θεοδόσιος Γραμματικός (8ος
αιώνας) αναφέρεται στην πολιορκία της Κωνσταντινούπολης από
τους Άραβες το 717-718, ενώ ο
Θεοδόσιος Διάκονος (10ος
αιώνας) μιλά για την άλωση της Κρήτης από τους Βυζαντινούς
το 961. Τα ιστορικά ποιήματα του
Θεόδωρου (12ος αιώνας)
Προδρόμου έχουν έντονο εγκωμιαστικό
χαρακτήρα και εξυμνούν τους αυτοκράτορες και τα μέλη της αυτοκρατορικής
οικογένειας των Κομνηνών, καθώς και άλλα υψηλά πρόσωπα της
εποχής αυτής. Αξίζει να σημειωθεί ότι μερικά από τα ποιήματά
του γράφτηκαν κατά παραγγελία των Δήμων, για να ακουστούν
στη θριαμβευτική πομπή του αυτοκράτορα
Ιωάννη Β' Κομνηνού. Την ποίησή
του μιμήθηκαν τόσο οι σύγχρονοι όσο και οι μεταγενέστεροί
του ποιητές.
Ο
Κωνσταντίνος Μανασσής (12ος
αιώνας) έγραψε σε δεκαπεντασύλλαβο στίχο μια έμμετρη χρονογραφία,
που φθάνει όμως μέχρι τα τέλη του 11ου αιώνα. Ο
Μανουήλ Φιλής (14ος αιώνας)
και ο
Μανουήλ Ολόβολος (14ος αιώνας)
είναι ποιητές που εξύμνησαν την αυτοκρατορική οικογένεια των
Παλαιολόγων. Ο
Νικηφόρος Κάλλιστος Ξανθόπουλος
(14ος αιώνας) έγραψε σε στίχους μια συνοπτική εβραϊκή ιστορία
που φθάνει μέχρι την άλωση της Ιερουσαλήμ από τον Βεσπασιανό.
|
Γεώργιος
Πισίδης, Expeditio Persica, I, 2 Α' , στίχοι 1-17,
Α. Pertusi (έκδ.), Giorgio di Pisidia. Poemi I. Panegirici
epici, Studia patristica et byzantina 7, Ettal 1959, σ.
84.
Ω Τριάδα εσύ, που τις άυλες
στρατειές του ουρανού/ με το φωτεινό σου λόγο κατευθύνεις/
σε μια στάση γεμάτη θέρμη και σταθερότητα/ -γιατί με το λόγο
σου ξέρεις να θερμαίνεις/ τις φύσεις τους και να καθιστάς
την ύλη άυλο-/ εσύ που γεμίζεις τον ουρανό/ και ζεσταίνεις
τον αιθέρα/ και αγκαλιάζεις την οικουμένη/ και βρίσκεσαι παντού
χωρίς να κινείσαι,/ που δε χωράς πουθενά και χωράς εκεί/ που
η δέηση αναδύεται από τα βάθη της ψυχής,/ δώσε στα θολωμένα
όργανα της σκέψης/ τον ήχο της σάλπιγγας και τη λαλιά της
ασπίδας./ Δίδαξέ μας να κινούμε το ξίφος στο στόχο του,/ τη
γλώσσα ενάντια στον εχθρό σαν όπλο ακονισμένο·/ οδήγησέ μας
εκεί που θα μπορούμε να γράψουμε/ για τα θαυμαστά έργα της
εξουσίας σου.
Θεόδωρος
Πρόδρομος, Ποίημα στη στέψη του Αλέξιου Α' Κομνηνού, W.
Hoerandner (έκδ.), Theodoros Prodromos, Historische Gedichte,
Βιένη 1974, Wiener Byzantinistische Studien 11, σ. 177: ποίημα
1, στίχ. 1-10.
|