ι στίχοι που με τη γραπτή μορφή τους δίνουν το περίγραμμα
του αντικειμένου στο οποίο αναφέρονται λέγονται στιχουργικά
παίγνια ή τεχνοπαίγνια. Συνήθως έχουν τη μορφή αινίγματος
και σχηματίζουν
ακροστιχίδα. Παρουσιάζουν
μεγάλη ποικιλία μορφών. Άλλες βασίζονται στη διάταξη των στίχων
και την οπτική εικόνα που σχηματίζεται, ενώ άλλες στην επιλογή
των γραμμάτων μέσα στο στίχο.
Μια χαρακτηριστική μορφή τεχνοπαίγνιου είναι ο λεγόμενος καρκίνος.
Τα γράμματα μέσα στο στίχο έχουν τέτοια διάταξη ώστε να διαβάζονται
και αντίστροφα, από το τέλος προς την αρχή. Αντιπροσωπευτικό
παράδειγμα αποτελεί η επιγραφή "νίψον ανομήματα μη μόναν όψιν"
που κοσμεί τις κρήνες των μονών.
Μια άλλη μορφή τεχνοπαίγνιου συνιστούν οι στίχοι που περιέχουν
όλα τα γράμματα της αλφαβήτου τουλάχιστον μία φορά. Επίσης
οι στίχοι που στοχεύουν σ' ένα οπτικοακουστικό αποτέλεσμα
ανήκουν στην ίδια κατηγορία. Αυτό επιτυγχάνεται με την επανάληψη
των δύο τελευταίων συλλαβών του στίχου ή μιας λέξης στην αρχή
και στο τέλος του στίχου.
|
Ιωάννης Τζέτζης, επιτάφιος για τον αυτοκράτορα Μανουήλ
Α', το απόσπασμα που ακολουθεί είναι ένα παράδειγμα κλιμακωτού
στίχου, P. Matranga (έκδ.), Anecdota graeca, Ρώμη 1970,
σ. 621, στίχ. 64-68.
Τον αετόν μου τις όφις
περιθέει,/ περιθέων δε πλεκτάναις συγκατέχει,/ συγκατέχων
δε του καλού κατισχύει,/ κατισχύων δε προς θάνατον απάγει,/
απάγομαι δέσμιος αυτός τω πάθει.
|