Η σημασία των πρακτικών

υτές οι προκαταλήψεις και οι πρακτικές απαντούν σε όλα τα επίπεδα της υστεροβυζαντινής κοινωνίας (πολιτικό, οικονομικό, θρησκευτικό, διανοητικό) και σε όλες τις κοινωνικές τάξεις. H θέση που είχαν στην κοινωνία ήταν η θέση μιας ιδιαίτερης μορφής θρησκευτικής πίστης και δραστηριότητας που δεν ήταν αποδεκτή από τον ορθόδοξο χριστιανισμό. Οι Βυζαντινοί δηλαδή, όπως πίστευαν στην ύπαρξη του Θεού, έτσι πίστευαν και ότι υπήρχαν στη φύση πνευματικές δυνάμεις καλές και κακές, που είχαν τη δύναμη να δρουν ανεξάρτητα από τον έλεγχο του Θεού. Έτσι, πίστευαν στο Θεό, αλλά παράλληλα και στο "κακό μάτι" και το μάτιασμα, κουβαλούσαν μαζί τους σταυρουδάκια για να προστατευτούν απ' το κακό, ενώ κάποιοι άφηναν τα φυλαχτά τους κάτω από τα αστέρια για μια νύχτα για να αποκτήσουν τη δύναμή τους. Θεωρούσαν ότι η αρρώστια τους θα θεραπευόταν με το να κάψουν κόκαλα ψαριού ξορκίζοντας έτσι τους δαίμονες που την προκάλεσαν, αλλά και με το να προσευχηθούν ταυτόχρονα στο Θεό. Τα φυλαχτά με τα μη χριστιανικά σύμβολα της Μέδουσας και του Χνούβι θεωρούνταν η καλύτερη προστασία για την γυναίκα σε περίοδο εγκυμοσύνης και γέννας. Οι απλοί άνθρωποι δεν μπορούσαν να κάνουν το διαχωρισμό ανάμεσα στην υπερφυσική δύναμη του Θεού και σ' αυτήν των άλλων δυνάμεων. Ο λόγος γι' αυτό ήταν ότι ούτε είχαν την απαιτούμενη θεολογική κατάρτιση ούτε τους ενδιέφερε να κάνουν αυτό το διαχωρισμό, αφού οι προκαταλήψεις αυτές και οι πρακτικές -αν και απαγορευμένες- ήταν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς τους. Η απαγόρευση των πρακτικών και ο διαχωρισμός μεταξύ ορθόδοξης και μη πίστης γίνονταν από τους ειδικά καταρτισμένους θεολόγους που καταλάβαιναν τη διαφορά σύμφωνα με το δόγμα της Εκκλησίας. Έχουν μάλιστα σωθεί πρακτικά από δίκες ανθρώπων που ασκούσαν αυτές τις πρακτικές και πελατών τους, οι οποίες διεξάγονταν στο Πατριαρχικό Δικαστήριο. Το δικαστήριο, αν και καταδίκαζε τις πρακτικές αυτές, δεν επέβαλλε ιδιαίτερα αυστηρές τιμωρίες. Οι δοξασίες αυτές επέδρασαν και στον πολιτισμό των Σλάβων, όπου μεταδόθηκαν από το Βυζάντιο.