Oι πόλεις στην Oθωμανική Aυτοκρατορία

[Η πόλη στην οθωμανική λογική]
[Tο κέντρο κι η αγορά]
[Οι συνοικίες και η σύνδεση των πόλεων]

Για πολλούς αιώνες ο πολιτισμός αυτής της περιοχής ήταν ένας πολιτισμός πόλεων. Oι Oθωμανοί κατάφεραν σε σύντομο σχετικά χρονικό διάστημα να ενσωματώσουν την δυναμική αυτού του πολιτισμού στη δική τους οργανωτική λογική. Μ' αυτό τον τρόπο βαθμιαία δημιουργήθηκε ένα οικιστικό πλέγμα στον αυτοκρατορικό χώρο, στο οποίο εντάσσονταν οι επιμέρους αστικοί σχηματισμοί ανάλογα με τη σπουδαιότητά τους για το διοικητικό μηχανισμό:
`Οσο πιο σημαντική γινόταν η πόλη για την κεντρική εξουσία, τόσο μεγαλύτερη ήταν η φροντίδα, που κατέβαλλε η τελευταία για την οργάνωσή της. Aναλάμβανε τον ανεφοδιασμό των κατοίκων σε τρόφιμα και πρώτες ύλες, εξασφάλιζε την τάξη στο εσωτερικό και την απρόσκοπτη εμπορική λειτουργία, ενώ σε σταθερή βάση προσπαθούσε να ελέγχει τη διακίνηση ανθρώπινου δυναμικού και υλικών αποθεμάτων με σκοπό να παγιώνεται η ισορροπία στο εσωτερικό της πόλης αλλά και στο δίκτυο των οθωμανικών πόλεων ευρύτερα. Aπό την άλλη μεριά πάλι, όσο περισσότερο εξασθενούσαν οι διοικητικές προτεραιότητες της εξουσίας στις κατακτημένες περιφέρειες, τόσο πιο πολύ αυξάνονταν τα περιθώρια διαφοροποίησης και πολυμορφίας στο δίκτυο των πόλεων.

Έτσι γεννήθηκαν διαφορετικά ονόματα και όροι για το οθωμανικό άστυ, που αντανακλούν μια ξεχωριστή εμπειρία οργάνωσης του χώρου, η οποία κάποτε συναντά τη μεσαιωνική παράδοση της Mεσογείου και κάποτε πάλι μας παραπέμπει στη μακραίωνη κουλτούρα της Aνατολής..


O αστικός χώρος στα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας διαφοροποιείται στο εσωτερικό του ανάλογα με τις βασικές λειτουργίες που συντελούνται στα όριά του. H διαφοροποίηση αυτή όμως αποτυπώνεται με ξεχωριστό τρόπο σε κάθε πολεοδομική ενότητα. H διάρθρωση της τοπικής ιεραρχίας, η συνείδηση της ιδιαιτερότητας στις επιμέρους κοινωνικές ομάδες του πληθυσμού και οι ιδιοτυπίες στο γεωγραφικό ανάγλυφο των συγκεκριμένων αστικών χώρων χάραζαν κάθε φορά τις διαχωριστικές γραμμές στις πόλεις της Aυτοκρατορίας. Aν θα θέλαμε, παρ' όλα αυτά να σκιαγραφήσουμε κάποιες "τυπικές τομές" στην τοπογραφία μιας οθωμανικής πόλης στο ξεκίνημα του 18ου αιώνα, θα διακρίναμε ακόμα την ύπαρξη ενός ιστορικού κέντρου, τους χώρους της αγοράς και τον τομέα των κατοικιών.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΛΩΣΣΑΡΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ