Τα θαλάσσια μέσα

[Τα θαλάσσια μέσα]
[Τυπολογία των καραβιών στη Mεσόγειο και στα πελάγη της Oθωμανικής Αυτοκρατορίας]

Στην Oθωμανική Aυτοκρατορία, που κατά το 16ο τουλάχιστον αιώνα περιέκλειε την ανατολική Μεσόγειο και τη Μαύρη θάλασσα, η χρήση πλεούμενων για τη μεταφορά ανθρώπων και εμπορευμάτων ήταν πολύ διαδεδομένη. Την περίοδο αυτή οι θάλασσές της θεωρούνταν πολύ ασφαλείς, καθώς ο αυτοκρατορικός στόλος είχε επιβάλει την κυριαρχία και την ηρεμία στη περιοχή. Ως τα τέλη του 18ου αιώνα, και ενώ αυτή η κυριαρχία σταδιακά μειωνόταν, η θαλάσσια συγκοινωνία απόκτησε ακόμα μεγαλύτερη σημασία.

Tα πλοία ακολουθούσαν συνήθως παράκτιες διαδρομές. Οι καπετάνιοι φρόντιζαν να μη χάνουν απ' τα μάτια τους τη στεριά, κι αυτό για πολλούς λόγους. Είχαν στη διάθεσή τους αστρολάβους, πορτολάνους και πυξίδες, αλλά η ανάγκη για συχνό ανεφοδιασμό (καθώς η χωρητικότητα των πλοίων συχνά δεν επέτρεπε την προμήθεια μεγάλου όγκου τροφίμων και νερού), η προσέγγιση σε αγορές για συχνές αγοραπωλησίες και η καταφυγή σε όρμους για την αποφυγή των πειρατών και τη προφύλαξη από τη κακοκαιρία, ματαίωναν τη χρήση των οργάνων ναυσιπλοΐας.

Στο Αιγαίο κινούνταν μεγάλα και μικρά πλοία, οθωμανικά κι ευρωπαϊκά. Tο 18ο αιώνα, το εμπόριο της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας με τη δυτική Ευρώπη έλεγχαν σε μεγάλο βαθμό οι Eυρωπαίοι (Γάλλοι, 'Aγγλοι, Ολλανδοί). Οι διομολογήσεις -ξεχωριστές συμφωνίες, που είχε υπογράψει το οθωμανικό κράτος με κάθε μια από τις δυτικές κυβερνήσεις ήδη από το 16ο αιώνα και προέβλεπαν ειδικά προνόμια για τους Eυρωπαίους που δρούσαν στην Oθωμανική Aυτοκρατορία- έδιναν στους τελευταίους τη δυνατότητα ν' αξιοποιήσουν τους στόλους τους και να εναλλάσσονται στην ηγεμονία του εμπορίου της περιοχής. Tην ίδια εποχή, αυξανόταν η παρουσία του ελληνικού στοιχείου στη θαλάσσια συγκοινωνία, με αποτέλεσμα να ελέγχει το εσωτερικό εμπόριο και να συμμετέχει στο διεθνές. Οι κάτοικοι των νησιών του Αιγαίου με το σύστημα της σερμαγιάς ναύλωναν πλοία, προκειμένου ν' αναλάβουν μεταφορές προϊόντων και να διεξάγουν εμπόριο. Η τακτική αυτή τους έδωσε τη δυνατότητα ν' αναμιχθούν στις θαλάσσιες μετακινήσεις, και παρά τους κινδύνους του εγχειρήματος, να συγεντρώσουν αξιόλογα ποσά και ιδιόκτητο στόλο. Οι Έλληνες ναυτικοί δούλευαν συχνά στον οθωμανικό στόλο ως ναύτες τους καλοκαιρινούς μήνες και την εμπειρία τους αυτή τη χρησιμοποίησαν στον εμπορικό στόλο των νησιών.

Με τα ίδια πλοία μετακινούνταν και άνθρωποι και εφόσον δεν υπήρχε διάκριση μεταξύ εμπορικών και επιβατικών, το ταξίδι δε διέθετε πολλές ανέσεις. Η διάρκεια των ταξιδιών ήταν πολυήμερη, και καθώς ταξίδευαν από λιμάνι σε λιμάνι, στον προορισμό τους έφθαναν μετά από πολλές μέρες. Στη περίπτωση που τα πλοία ταξίδευαν στη μέση της θάλασσας σε ευθύγραμμη πορεία και χωρίς να ακολουθούν τη γραμμή των ακτών, το ταξίδι διαρκούσε λιγότερο, γινόταν όμως πιο επικίνδυνο, καθώς απειλούνταν από ξαφνικές κακοκαιρίες κι επιδρομές πειρατών. Τα πλοία που χρησιμοποιούσαν οι ταξιδιώτες της θάλασσας ήταν διαφόρων τύπων, άλλα κατασκευάζονταν στους ταρσανάδες της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας από ντόπιους τεχνίτες, άλλα έρχονταν από τις ευρωπαϊκές χώρες. Οι τύποι των πλοίων άλλοτε επηρεάζονταν από εκείνους του Aτλαντικού ωκεανού και άλλοτε τους επηρέαζαν.






ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΛΩΣΣΑΡΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ