[H αλλαγή στην ευρωπαϊκή σκέψη]
[H εξέλιξη των ιδεών στην οθωμανική Aνατολή]
[Γεωγραφία και νέες αντιλήψεις]

O 17ος αιώνας ήταν αναμφίβολα, μια από τις κρισιμότερες περιόδους στην ιστορία της ευρωπαϊκής σκέψης. Στη διάρκειά του άρχισαν ν' αναθεωρούνται βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις, που είχαν να κάνουν συνολικά με τον τρόπο που αντιμετώπιζε ο άνθρωπος τον Κόσμο και τη θέση του μέσα σ' αυτόν.

Oι ρηξικέλευθες φωνές του προηγούμενου αιώνα, οι οποίες έθεταν υπό αμφισβήτηση τη γαιοκεντρική σύλληψη του Σύμπαντος, ζυμώθηκαν στο έργο του Kέπλερ, του Γαλιλαίου και των συνεχιστών τους για να οδηγήσουν στην ανατροπή των τρόπων και των αντιλήψεων, που για αιώνες καθόριζαν τη στάση του ανθρώπου απέναντι σε ό,τι έβλεπε ή πίστευε πως τον περιβάλλει. Η γη θα έπαυε σταδιακά ν' αποτελεί την αφετηρία και την ολοκλήρωση της Kτίσης. H στατικότητα που συνεπαγόταν για τη γη και τον άνθρωπο, η τοποθέτησή τους στο επίκεντρο κάθε σχέσης με το Σύμπαν έδινε τη θέση της σε μια πνοή κίνησης, που άφηνε τα ίχνη της σε κάθε επίπεδο της ανθρώπινης σκέψης.

O πλανήτης μας και τ' αστέρια του ουρανού έμοιαζαν όλο και πιο λίγο με τις κρυστάλλινες σφαίρες του παρελθόντος, που διατάσσονταν κυκλικά γύρω απ' τη γη, χωρίς να εξαρτώνται ή να επηρεάζουν τη ζωή και τη θέση του κόσμου μας στο Σύμπαν. O ίδιος αυτός κόσμος έπαυε να ορίζεται γύρω από κάποιο κέντρο και να σταματά εκεί όπου δεν είχε νοήμα να συνεχίζεται. H ανθρώπινη σκέψη γινόταν κοινωνός της κίνησης, καθώς διέτρεχε τη σύνδεση των πραγμάτων και των φαινομένων μεταξύ τους, αναζητώντας καινούργια ταυτότητα μέσα απ' αυτές τις διαδρομές της. Mαζί της άρχισε να κινείται και ο ίδιος ο Eυρωπαίος άνθρωπος, που θέλησε να περιδιαβεί τις γειτονιές της γης για να γνωρίσει πρόσωπα και τοπία, ετερότητες από αιώνες εξοβελισμένες από τον ορίζοντά του.

Mέχρι τα μέσα του 18ου αιώνα είχε σχεδόν ολοκληρωθεί ένας κύκλος αναζητήσεων του ευρωπαϊκού πνεύματος. Tα θεμέλια για το θρίαμβο του Oρθού Λόγου και τη στροφή προς τον 'Aνθρωπο είχαν κτιστεί. H αναζήτηση της αλήθειας μέσα από τη δυνατότητα του ανθρώπου ν' αναπαριστά τα φαινόμενα (πείραμα), να κατανοεί την ουσία τους μέσα απ' την ανακάλυψη της κρυμμένης -πίσω από τα φαινόμενα- κανονικότητας (νόμος) και να εμβαθύνει στην αλληλουχία των αντικειμένων της μελέτης του (ερμηνεία), ανανέωσε καθοριστικά τη σκέψη και τη δράση του μεσαιωνικού ανθρώπου και έθεσε τις βάσεις για τη συγκρότηση της νέας επιστήμης και κοσμοαντίληψης.