[Ο χώρος του λιμανιού]
[Οι άνθρωποι των πόλεων-λιμανιών]

Το 18ο αιώνα, ο πληθυσμός των πόλεων-λιμανιών της ανατολικής Μεσογείου παρουσίαζε τεράστια ποικιλία σε θρησκεύματα, γλώσσες κι εθνότητες, δίνοντάς τους ιδιαίτερο χρώμα. Τα προνόμια των Eυρωπαίων στη χώρα, τους επέτρεπαν να διατηρούν αποθήκη σε κάθε λιμάνι, να έχουν πρόξενο, αρμόδιο για τη διακίνηση εμπορευμάτων με πλοία του κράτους τους, να διατηρούν νοσοκομεία και να επιβάλουν υγειονομικούς κανόνες. Έτσι φρόντιζαν τα πλοία της αρμοδιότητάς τους να φέρουν έγγραφο υγειονομικής υπηρεσίας σε περίπτωση που έφταναν στο λιμάνι. Στους προξένους κατέφευγαν και Έλληνες, Aρμένιοι κι Eβραίοι έμποροι, όταν οι τοπικές αρχές εξέδιδαν αποφάσεις που έθιγαν την εμπορική τους δραστηριότητα.

Οι ξένοι έμποροι κατοικούσαν σε χωριστό τμήμα της πόλης -στη Σμύρνη ονομαζόταν φραγκομαχαλάς- ενώ αποτελούσαν σημαντικό κομμάτι της κοινωνικής και οικονομικής ζωής της. Η παρουσία τους επέτρεπε τη μεταφορά γνώσεων και στοιχείων του δυτικού πολιτισμού στην Oθωμανική Aυτοκρατορία, δίνοντας ιδιαίτερα κοσμοπολίτικο και προοδευτικό χαρακτήρα στην κοινωνία της πόλης.

Σημαντική ήταν η παρουσία των Oθωμανών υπηκόων, οι οποίοι δρώντας ως μπερατλήδες, είχαν πρόσβαση στ' ανώτερα στρώματα της οθωμανικής διοίκησης, μπορούσαν να αναμιχθούν στο ευρωπαϊκό εμπόριο και να συγκεντρώσουν αξιόλογο κεφάλαιο. Επιπλέον είχαν τη δυνατότητα να επενδύσουν τις γνώσεις και εμπειρίες τους σε μια προσωπική επιχείρηση.