Χάνδακας: το σημερινό Ηράκλειο της Κρήτης.
χαρτοφύλαξ: ανώτατος εκκλησιαστικός αξιωματούχος της Κωνσταντινούπολης και της επαρχίας, συνήθως διάκονος, που τον 6ο αιώνα είχε καθήκοντα αρχειακά και γραμματειακά αλλά από το 10ο αιώνα και μετά εμφανίζεται ως ο κύριος βοηθός του πατριάρχη και εκπρόσωπός του προς τον υπόλοιπο κλήρο και τον έξω κόσμο.
χειρόγραφο: το κείμενο (πρωτότυπο ή αντίγραφο) που γραφόταν με το χέρι σε πάπυρο, περγαμηνή ή χαρτί πριν από την ανακάλυψη της τυπογραφίας. Είχε μορφή είτε κυλίνδρου (τυλιγόταν δηλαδή σε ρολό) ή κώδικα (κοβόταν σε ορθογώνια φύλλα που δένονταν σαν βιβλίο).
χνούβις: μη χριστιανικό σύμβολο θεότητας ή δαίμονα που χαρασσόταν πάνω σε φυλαχτά. Είχε σχήμα κουλουριασμένου ερπετού με κεφάλι λιονταριού και ένα φωτεινό στεφάνι με ακτίνες και περιτριγυριζόταν από τους επτά πλανήτες ή τους δώδεκα οίκους του ζωδιακού κύκλου. Θεωρούνταν ότι εξασφάλιζε γέννα χωρίς επιπλοκές.
χρυσόβουλλο: αυτοκρατορικό έγγραφο του βυζαντινού κράτους που ονομαζόταν έτσι γιατί έφερε τη χρυσή βούλλα του αυτοκράτορα.
χρυσοκεντητική: τρόπος διακόσμησης υφασμάτων με κέντημα από χρυσό ή αργυρό νήμα είτε απευθείας πάνω στο ύφασμα είτε σε γέμισμα με βαμβακερό νήμα. Τέσσερις έως πέντε διαφορετικές βελονιές εναλλάσσονται για να δώσουν τις εξαιρετικές αρμονικές συνθέσεις των βυζαντινών χρυσοκέντητων υφασμάτων.