.
FHW Button

Εικόνες

ολλά και εξαιρετικής ποιότητας είναι τα παραδείγματα της ζωγραφικής εικόνων της παλαιολόγειας περιόδου. Τεχνοτροπικά, οι εικόνες ακολουθούν τις εξελίξεις της μνημειακής ζωγραφικής, ενώ πληθαίνουν τα απεικονιζόμενα θέματα.

Η ανάπτυξη που γνωρίζει η τέχνη της εικόνας από τα μέσα περίπου του 13ου αιώνα έχει συνδεθεί με την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης (1261), η οποία αποτελεί και πάλι το κύριο καλλιτεχνικό κέντρο της αυτοκρατορίας. Παράλληλα, λόγοι που συνδέονται με το γενικότερο κλίμα της περιόδου έχουν θεωρηθεί αιτία της αύξησης του αριθμού των εικόνων. Οι δύσκολες πολιτικές συνθήκες, η σταδιακή εξασθένηση των συγκεντρωτικών δομών του κράτους και η εμφάνιση μιας μεγαλύτερης ανεξαρτησίας στην οικογενειακή και προσωπική ζωή, είχαν πιθανώς ως αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη διάδοση της ιδιωτικής λατρείας. Αποτέλεσμα των παραπάνω ήταν η αυξημένη ζήτηση για το κατεξοχήν αντικείμενο της προσωπικής επικοινωνίας με το Θείο, τις εικόνες.

Από τα πολλά παραδείγματα του 13ου αιώνα ξεχωρίζει μία εικόνα του Αγίου Ιακώβου από την Πάτμο, που τεχνοτροπικά συνδέεται με τις τοιχογραφίες της Αγίας Τριάδας στη Sopocani της Σερβίας (περ. 1265) και εκφράζει την τέχνη της πρωτεύουσας μετά τα μέσα του 13ου αιώνα. Αντίστοιχα, η μορφή του ευαγγελιστή Ματθαίου σε μία εικόνα από την Αχρίδα με το μνημειακό της χαρακτήρα θυμίζει τα έργα του τέλους του 13ου αιώνα, όπως οι τοιχογραφίες του Αγίου Κλήμεντα (Παναγία Περίβλεπτος, 1294/5) στην ίδια πόλη. Δύο αμφιπρόσωπες εικόνες του Χριστού και της Παναγίας Ψυχοσώστριας με τη Σταύρωση και τον Ευαγγελισμό στις πίσω πλευρές τους αντίστοιχα, που βρίσκονται επίσης στο μουσείο της Αχρίδας, αποτελούν τα καλύτερα δείγματα της μητροπολιτικής τέχνης της εποχής. Έχει μάλιστα υποστηριχθεί πως ήταν δώρα του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β' προς τον αρχιεπίσκοπο Αχρίδας Γρηγόριο.

Τέλος, πρέπει να αναφερθεί μια ομάδα εικόνων, που βρίσκονται σήμερα στη μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά και μοιράζονται μια σειρά από τεχνοτροπικά, αλλά και εικονογραφικά στοιχεία που προδίδουν γνώση της καθαρά βυζαντινής τέχνης αλλά και των δυτικών τρόπων έκφρασης. Οι εικόνες αυτές έχει θεωρηθεί πως αποτελούν δημιούργημα της λατινοκρατούμενης χριστιανικής Ανατολής και έχουν χαρακτηριστεί ως "σταυροφορικές".