14ος αιώνας: Ζωγραφική

επιστροφή σε παλαιότερα πρότυπα και η προβολή κλασικιστικών αξιών στη ζωγραφική αλλά και γενικότερα στην τέχνη χαρακτηρίζει την περίοδο των Παλαιολόγων, στοιχεία στα οποία οφείλει και το χαρακτηρισμό της ως αναγεννησιακή. Η μνημειακή-πλαστική τάση, που κυριαρχεί στο τρίτο τέταρτο του 13ου αιώνα, φτάνει γύρω στο 1300 στην κορύφωσή της και συγχρόνως σε μία υπερβολή που θα οδηγήσει στην παρακμή της. Στο νέο ρεύμα ζωγραφικής, τη λεγόμενη δεύτερη παλαιολόγεια τεχνοτροπία, που εμφανίζεται στις αρχές του 14ου αιώνα, εντάσσεται ένας μεγάλος αριθμός έργων εξαιρετικής ποιότητας.
Η κλασική παράδοση αποτελεί πάλι την πηγή έμπνευσης της νέας τάσης που χαρακτηρίζεται από ένα κομψότερο ύφος, από μορφές με λεπτές και αρμονικές αναλογίες και έναν έντονο συναισθηματισμό με έναν όμως πιο οικείο και ανθρώπινο χαρακτήρα.
Αλλαγές συντελούνται επίσης στην εικονογραφία και στην επιλογή των θεμάτων που διακοσμούν τους ναούς. Ρωπογραφικά στοιχεία αλλά και απεικονίσεις που εμπνέονται από την καθημερινή ζωή εισάγονται στις χριστολογικές σκηνές δίνοντάς τους μία αίσθηση ρεαλισμού. Στην ίδια αίσθηση συμβάλλουν και τα αρχιτεκτονήματα που διαμορφώνουν ένα σκηνικό πλούσιο και λεπτομερειακό. Οι εικονογραφικοί κύκλοι πλουτίζονται με σκηνές από το Πάθος, την παιδική ζωή του Χριστού και το βίο της Θεοτόκου. Η Θεία Λειτουργία αποτελεί μία ακόμη πηγή έμπνευσης για τους ζωγράφους, που αποδίδουν με το χρωστήρα τους γνωστούς και σημαντικούς εκκλησιαστικούς ύμνους όπως το Στιχηρό των Χριστουγέννων και τον Ακάθιστο Ύμνο.
Μετά τα μέσα του αιώνα η κυρίαρχη αισθητική τάση θα εξελιχθεί σε ένα ρεύμα εκλεπτυσμένης εκζήτησης που σε μερικά μνημεία θα αποκτήσει και μία λυρική και έντονα διακοσμητική διάθεση. Παράλληλα, μια νέα δημιουργική πνοή θα εμφανιστεί σε έργα του τέλους του αιώνα, στα οποία οι έντονες αντιθέσεις χρωμάτων, η δυναμική έκφραση και οι φευγαλέες πινελιές προσδίδουν μια σχεδόν εξπρεσιονιστική χροιά.