Μιχαήλ Ψελλός υπήρξε ένας από τους πολυμερέστερους και πολυγραφέστερους
λογίους του Bυζαντίου. Mιχαήλ ήταν το μοναχικό του όνομα,
ενώ το βαπτιστικό του όνομα ήταν Κωνσταντίνος.
Έλαβε εξαιρετική μόρφωση και κατέλαβε διάφορους τίτλους και
αξιώματα στην Κωνσταντινούπολη, μεταξύ των οποίων του
υπάτου των φιλοσόφων (επί
Κωνσταντίνου Θ' Μονομάχου)
και του υπερτίμου (επί
Κωνσταντίνου Ι' Δούκα).
Έγινε για πολύ σύντομο διάστημα μοναχός, αλλά ως φύση έντονα
πολιτική, ξαναγύρισε στα εγκόσμια και κυριάρχησε στην πολιτική
ζωή του Βυζαντίου κατά το β' μισό του 11ου αιώνα. Το τεράστιο
έργο του περιλαμβάνει κείμενα ιστορικά, φιλοσοφικά, ρητορικά,
φιλολογικά σχόλια, επιστημονικές πραγματείες, δοκίμια ιατρικά,
νομικά, στρατιωτικά κ.ά. Το έργο του Xρονογραφία σε
7 βιβλία -παρά το όνομά της- αποτελεί ξεχωριστό δείγμα της
κλασικίζουσας ιστοριογραφίας του Βυζαντίου. Συνεχίζει την
ιστορία του
Λέοντα Διάκονου και αναφέρεται
στα γεγονότα της περιόδου 976-1078. Πραγματεύεται τη ζωή των
αυτοκρατόρων της εποχής μέσα από ένα έντονα προσωπικό πρίσμα,
ατομικά βιώματα, αντιθέσεις και συγκινήσεις. Eίναι χαρακτηριστικό
ότι ο Ψελλός εισάγει το αυτοβιογραφικό στοιχείο στο έργο του.
Αποφεύγει τις απόλυτες κρίσεις γύρω από τα πράγματα και τα
πρόσωπα που περιγράφει και επιχειρεί να αποδώσει το σύνθετο
και πολυδιάστατο χαρακτήρα τους. Σε πολλά σημεία το σύγγραμμα
παρουσιάζει τη μορφή απομνημονευμάτων.
|
Μιχαήλ
Ψελλός, Χρονογραφία, III 26, μετάφραση Β. Καράλης.
Δεν μπορώ να πω με βεβαιότητα
αν το ερωτικό ζεύγος και οι συνεργοί του διέπραξαν αυτό το
φρικτότατο έγκλημα εις βάρος της ζωής του. Δεν μπορώ να κατηγορήσω
εύκολα για πράγματα που δε γνωρίζω ικανοποιητικά. Eίναι πανθομολογούμενο
όμως ότι, αφού πρώτα τον μάγεψαν με φάρμακα, του έδωσαν τελικώς
ένα δραστικότατο δηλητήριο, τον ελλέβορο. Tη στιγμή αυτή δεν
αμφισβητώ μια τέτοια πιθανότητα, δεν αμφιβάλλω όμως ότι αυτοί
οι δύο έγιναν η αιτία του θανάτου του.
Μιχαήλ
Ψελλός, Χρονογραφία, IV 10, μετάφραση Β. Καράλης.
|