Ύπατος των φιλοσόφων (αρχηγός των φιλοσόφων): Ο τίτλος του προέδρου της σχολής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο που υπήρχε το 12ο αιώνα στην Κωνσταντινούπολη. Στην Ύστερη Βυζαντινή περίοδο οι ύπατοι ήταν δάσκαλοι που δρούσαν υπό την επίβλεψη του Πατριαρχείου.
υπέρπυρο: το βυζαντινό χρυσό νόμισμα. O όρος χρησιμοποιείται ήδη από το 10ο αιώνα και αποτελεί χαρακτηρισμό που αναφέρεται χωρίς αμφιβολία στον υψηλό τίτλο καθαρότητας του νομίσματος.
υπομνηματογράφος: ανώτατος εκκλησιαστικός αξιωματούχος που υπηρετούσε στο Πατριαρχείο.
υστεροκομνήνεια τέχνη: η τέχνη του τελευταίου τέταρτου του 12ου αιώνα που ονομάζεται έτσι από την τότε κυρίαρχη δυναστεία, των Κομνηνών.